به گزارش تهران پرس به نقل از ایرنا، بر اساس آخرین آمار منتشر شده در زمینه بررسی وضع موجود محدوده‌ها و محلات هدف مطالعه بازآفرینی کشور، ۵۴۳ شهر درگیر بافت‌های ناکارآمد، حاشیه نشینی و سکونتگاه‌های غیر رسمی هستند که مجموع مساحت این مناطق به ۱۴۱ هزار هکتار با جمعیت ۱۹ میلیون نفر می‌رسد.
از این میان ۵۵ هزار و ۱۰۴ هکتار به عنوان بافت ناکارآمد میانی در یک هزار محله، ۲۴ هزار و ۱۴۱ هکتار بافت تاریخی در ۶۰۰ محله و ۶۱ هزار و ۴۵۷ هکتار به عنوان سکونتگاه غیر رسمی در یک هزار و ۱۰۰ محله تقسیم بندی شده اند.
جمعیت ساکن در بافت فرسوده و تاریخی کشور به ۹ میلیون نفر می‌رسد در حالی که ۱۰ میلیون نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی کشور زندگی می‌کنند.
بر اساس تعریف منتشر شده در پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی سکونتگاه‌های غیررسمی به مناطقی گفته می‌شود که مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده یا خارج از برنامه‌ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری، عمدتاً بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهر‌ها به وجود آمده است.
فقدان سند مالکیت رسمی و محرومیت از خدمات و زیرساخت‌های شهری از شاخص‌های این سکونتگاه‌هاست. شرایط موجود و حاکم بر این گونه نواحی در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی بسیار مساعد است.
زمینه سازی جهت ارائه خدمات پایه و زیربنایی، بهسازی و تامین زیرساخت‌ها به منظور کاهش فاصله کالبدی از پیکره اصلی شهر و خدمات‌رسانی فراگیر و رفع تبعیض به ویژه برای گروه‌های کم درآمد آسیب پذیر از مهمترین اهداف طرح توانمندسازی در سکونتگاه‌های غیر رسمی محسوب می‌شود.
حاشیه‌نشینی و تقسیم کار ملی
در سند طرح تقسیم کار ملی برای کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی که در سال ۱۳۹۵ به تصویب شورای اجتماعی کشور رسید، نخستین آسیب اعلام و تقسیم کار شده پیرامون آن مربوط به حاشیه‌نشینی و بافت فرسوده است.
در این سند که به تعیین مسئولیت برای دستگاه‌های مختلف پرداخته، شاخص‌های اصلی و اهداف کمی بازآفرینی توانمندسازی و بهسازی ۲ هزار و ۷۰۰ محله در طی ۲ برنامه ۵ ساله در قالب برنامه ششم و هفتم توسعه اجتماعی و اقتصادی کشور، ارتقا شاخص‌های دسترسی به خدمات شهری، آموزشی و خدمات بهداشتی و درمانی در این مناطق به سطح متوسط کشوری، ارتقا شاخص احساس امنیت اجتماعی و امنیت عمومی در این مناطق، فعال‌سازی نهاد‌های تسهیلگر برای صاحبان آنها، ایجاد بانک اطلاعاتی از ساکنین مناطق حاشیه نشین، ریشه‌یابی مهاجرت، فراهم کردن زمینه‌های لازم جهت بازگرداندن حاشیه‌نشینان به محل سکونت اصلی خود، بهسازی روستا-شهر‌ها و ارتقای کیفیت زندگی در این مناطق تعیین شده است.
بر اساس همین سند اولویت اقدام در شهرستان‌های مشهد، تهران، کرج، زهدان، کرمانشاه، اهواز، چابهار، ارومیه و سنندج تعیین شده است.
بررسی و مقایسه حاشیه‌نشینی در کشور و استان تهران
در حالی که مساحت سکونتگاه‌های غیر رسمی در کشور به ۶۱ هزار و ۶۵۷ هکتار می‌رسد، این رقم فقط در استان تهران ۸ هزار و ۷۷۲ هکتار معادل ۱۴.۲۳ درصد و در شهر تهران پنج هزار و ۵۵۳ هکتار معادل ۹ درصد رقم مربوط به کل کشور است.
مساحت بافت فرسوده کشور شامل بافت تاریخی و بافت ناکارآمد میانی به ۷۹ هزار و ۲۴۵ هکتار می‌رسد در حالی که این رقم در استان تهران ۶ هزار و ۱۱۱ هکتار و در شهر تهران سه هزار و ۲۶۸ هکتار است.
استان تهران به تنهایی نزدیک به ۲۰ درصد از جمعیت کشور را در خود جای داده است، بررسی وضعیت بافت فرسوده و ناکارآمد در کنار سکونتگاه‌های غیر رسمی آن می‌تواند میانگینی از وضعیت این مناطق را در سطح کشور به نمایش بگذارد.
ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی در برنامه هفتم توسعه
شاید اهمیت همین مسئله و گسترش روزافزون سکونتگاه‌های غیر رسمی بود که منجر شد تا این مسئله روز یکشنبه ۳۰ مهر در دستور کار مجلس که در حال بررسی جزئیات سند توسعه هفتم کشور است، قرار گیرد و سرفصل‌های قانونی برای حمایت از ساماندهی این مناطق به تصویب برسد.
بر همین اساس نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه‌ساز و کار شناسایی و ساماندهی نقاط آسیب‌خیز و بحران‌زای اجتماعی بافت‌های شهری، حاشیه شهر‌ها و سکونتگاه‌های غیر رسمی را تعیین کردند.
بر اساس بند (ح) که به تصویب نمایندگان رسید، در راستای شناسایی و ساماندهی نقاط آسیب‌خیز و بحران‌زای اجتماعی در بافت‌های شهری، حاشیه شهر‌ها و سکونتگاه‌های غیررسمی اقدامات ذیل با محوریت سازمان امور اجتماعی و استفاده حداکثری از ظرفیت گروه‌های جهادی، حلقه‌های میانی و ساکنان از طریق ایجاد نهاد‌های پیشرفت و توسعه محلی در این مناطق انجام می‌گیرد.
۱- شناسایی مولفه‌های کالبدی، جمعیت شناختی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ساکنان این مناطق و ثبت اطلاعات مربوطه در سامانه مدیریت آسیب‌های اجتماعی تا پایان سال دوم اجرای برنامه
۲- کاهش عوامل طرد و محرومیت اجتماعی، توانمندسازی اقشار و گروه‌های آسیب دیده اجتماعی و بهبودکیفیت زندگی ساکنان در این مناطق
۳- تقویت همبستگی، مشارکت و احساس تعلق ساکنان از طریق تعیین و اجرای برنامه‌های فرهنگی- اجتماعی جمعی
تسهیلات و اعتبارات مورد نیاز سهم دولت همه ساله با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و هماهنگی شهرداری‌ها به تصویب ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار می‌رسد و در قالب بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود و در اختیار دستگاه‌های اجرائی ذی‌ربط و شهرداری‌ها قرار می‌گیرد.
برنامه عملیاتی در ۲ بخش نوسازی مسکن و تامین خدمات و زیرساخت، در سه ماهه اول اجرای قانون برنامه توسط وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور، سازمان، شورای عالی استان‌ها و همه دستگاه‌های عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار در سطح مدیریت ملی، استانی و شهری تهیه و تعهد و التزام به اجرای برنامه‌های بازآفرینی شهری خواهند داشت.
اکنون در روز‌های پایانی از عمر سند توسعه ششم کشور قرار داریم و می‌توان با نگاهی اجمالی به آخرین وضع اقدام‌های انجام گرفته برای ساماندهی مناطق فرسوده، ناکارآمد و حاشیه‌نشینی به میزان اجرای مفاد این سند دست یافت.
انتهای پیام//ح. ع