به گزارش خبرنگار «تهران پرس»؛ در قلب جنوب شرقی تهران، میان خیابان‌های شوش، ری و مولوی، محله‌ای قرار دارد که با همه‌ی کوچکی‌اش، بار سنگینی از تاریخ و هویت تهران قدیم را بر دوش می‌کشد. نامش شاید برای بسیاری ناآشنا باشد، اما «آب‌منگل» برای ساکنان قدیمی تهران، یادآور کوچه‌هایی باریک، خانه‌هایی با حیاط مرکزی و فرهنگی ریشه‌دار است که با وجود تغییر بافت، هنوز نفس می‌کشد.
نامی که هنوز زنده است
آب‌منگل، برخلاف اسم عجیب و غریبی که به نظر می‌رسد، از واژه‌ی «آب‌منگل» به‌معنای محل گرد آمدن یا جاری شدن آب گرفته شده و ریشه در قنات‌ها و آب‌راه‌های قدیمی منطقه دارد. زمانی در این محله، جوی‌هایی از آب قنات جاری بود و زندگی مردم در کنار همین جویبار‌ها شکل می‌گرفت.
از کوچه‌های خاکی تا خیابان‌های فراموش‌شده
بافت محله هنوز هم شبیه تهران دهه ۳۰ و ۴۰ است؛ خانه‌هایی با سقف کوتاه، در‌های چوبی، پنجره‌هایی با نرده‌های فلزی و کوچه‌هایی که انگار زمان در آنها متوقف شده است. بسیاری از بنا‌ها بدون مرمت مانده‌اند، برخی تخریب شده‌اند و جای‌شان را ساختمان‌های بی‌هویت گرفته‌اند.
آقای اسماعیلی، یکی از اهالی قدیمی محله که بیش از ۵۰ سال در آب‌منگل زندگی کرده است در گفتگو با خبرنگار ما گفت: «از بچگی اینجا بودم، شاید از سالای ۴۸، ۴۹. محله‌مون اون‌موقع با الان زمین تا آسمون فرق داشت. کوچه‌ها تمیز بود، همه با هم رفیق بودن. نون قرض می‌دادیم، غم‌مون یکی بود».
وی افزود: «راستش رو بخوای، دیگه اون صفا نیست. خونه‌ها خراب شده، ساختمونا بی‌هویت بالا رفتن. جوونا رفتن، آدمای غریبه اومدن. با اینکه هنوز دلم اینجاست، ولی می‌ترسم یه روز کل محله رو بکوبن».
اسماعیلی خاطرنشان کرد: «اینجا خاطره‌مه. بچه‌م تو همین کوچه‌ها دوچرخه‌سواری کرد، همسرم از همین مغازه نون می‌خرید. محله‌مون دل داره. اگه رسیدگی بشه، می‌تونه دوباره زنده بشه».
سایه فقر، اما لبریز از زندگی
آب‌منگل امروز با مشکلاتی، چون بافت فرسوده، فقر، کمبود امکانات رفاهی و آموزشی مواجه است. اما با همه اینها، زندگی در آن جریان دارد. کودکان در کوچه‌ها بازی می‌کنند، زن‌ها کنار در خانه سبزی پاک می‌کنند و روابط همسایگی هنوز زنده است؛ چیزی که در محلات مدرن دیگر کمتر دیده می‌شود.
مرز مشترک تاریخ و معاصر
نزدیکی به خیابان‌های تاریخی مثل ری، شوش و مولوی، این محله را در مجاورت با هویت تهران قدیم قرار داده است. امامزاده‌هایی مثل امامزاده یحیی و بازار‌های قدیمی در چند قدمی آن قرار دارند. با این حال، کمتر مورد توجه مدیریت شهری و رسانه‌ها بوده است.
ساکنانی که محله‌شان را دوست دارند
در گفتگو با اهالی، بسیاری از آنها علی‌رغم مشکلات اقتصادی، حاضر نیستند این محله را ترک کنند. آنها می‌گویند: «اینجا با همه‌ی سختی‌هاش، خونه‌مونه. ما اینجا به هم دل‌دادیم.» این حرف، بازتاب فرهنگ بومی و ریشه‌دار جنوب تهران است.
نیاز فوری به نگاه دوباره شهری
کارشناسان شهری معتقدند محله آب‌منگل، با ظرفیت‌های تاریخی، اجتماعی و هویتی خود، شایسته بازآفرینی شهری با حفظ هویت محلی است. توسعه بدون تخریب، بهبود زیرساخت‌ها، ساخت مراکز فرهنگی، و حفظ بافت انسانی آن، می‌تواند آب‌منگل را به الگویی برای احیای محلات فراموش‌شده تبدیل کند.
به طور کلی آب‌منگل یک محله نیست، یک سند زنده از تاریخ اجتماعی تهران است؛ محله‌ای که اگرچه در سایه مانده، اما قلبش هنوز برای تهران قدیم می‌تپد.
انتهای خبر/خ