به گزارش خبرنگار «تهران پرس»؛ در قلب پرهیاهوی تهران، جایی نه‌چندان دور از میدان شوش و در حاشیه خیابان هرندی، محله‌ای قرار دارد به نام گود عرب‌ها که در نقشه رسمی کمتر دیده می‌شود، اما در حافظه تاریخی پایتخت، جایگاه خاصی دارد. محله‌ای که نامش نه‌فقط نشانه‌ای از تاریخ مهاجرت، بلکه روایتی از فقر، رهاشدگی و تلاش برای بقاست.
گود عرب‌ها، همچون جزیره‌ای در دل تهران مدرن، با کوچه‌های تنگ، خانه‌های فرسوده و دیوار‌های شکسته، ساکنانی دارد که بیشترشان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این محله از دیرباز محل سکونت کارگران، مهاجران و خانواده‌هایی بوده که پایتخت را با همه زرق‌وبرقش فقط از حاشیه می‌دیدند.
ریشه‌های تاریخی یک نام پرحاشیه
نام «گود عرب‌ها» به اوایل دهه ۲۰ خورشیدی برمی‌گردد، زمانی که گروهی از کارگران عرب‌زبان از جنوب ایران و عراق به تهران مهاجرت کردند. آنها در گودالی طبیعی و کم‌ارتفاع در حاشیه جنوبی میدان شوش ساکن شدند؛ زمینی بی‌صاحب، پُر از زباله و پَست‌تر از سطح خیابان‌های اطراف.
خانه‌ها با بلوک‌های سیمانی، چوب و حلب ساخته شد. نام «گود» به‌خاطر پایین‌بودن سطح زمین بود و «عرب‌ها» به‌خاطر زبان و اصالت مهاجران. این ترکیب ساده، تا امروز نام یکی از پرچالش‌ترین نقاط تهران باقی مانده است.
زندگی در سایه فقر و بی‌توجهی
امروز، گود عرب‌ها با وجود گذشت دهه‌ها، همچنان از ابتدایی‌ترین خدمات شهری محروم است. آسفالت نامناسب، نبود فضای سبز، فاضلاب‌های روباز، خانه‌های کپری و معابر ناامن، این محله را به یکی از مصادیق عینی «تهران فراموش‌شده» تبدیل کرده است.
در گفتگو با یکی از ساکنان محله، «حاج علی کریمی» که بیش از ۵۰ سال است در گود زندگی می‌کند، او می‌گوید:«اینجا انگار جزو تهران نیست. هر وقت وعده می‌دهند که کوچه‌ها را درست می‌کنند، یک سال می‌گذرد و هیچ. این بچه‌ها مدرسه درست‌وحسابی ندارند. درمانگاه نیست. مأمور‌ها هم فقط برای جمع‌کردن معتادا می‌آیند، نه برای مردم.»
مهاجرت، اعتیاد و حاشیه‌نشینی مدرن
یکی از آسیب‌های اصلی گود عرب‌ها در سال‌های اخیر، تبدیل‌شدن به پناهگاه بی‌خانمان‌ها، کارتن‌خواب‌ها و معتادان تزریقی بوده است. بسیاری از خانه‌ها مخروبه‌اند و به پاتوق مصرف مواد بدل شده‌اند.
با آنکه طرح‌های ضربتی پاک‌سازی اجرا شده، اما، چون جایگزینی برای سکونت یا درمان وجود ندارد، این روند به‌صورت موقت اثر می‌گذارد و خیلی زود به وضعیت قبل بازمی‌گردد.
در گفتگوی میدانی با «مرضیه»، مادری ۳۲ ساله که دو کودک دارد، او می‌گوید:«ما شب‌ها از ترس بیرون نمی‌رویم. توی کوچه‌مان سه پاتوق است. بچه‌هایم وقتی مدرسه می‌روند، باید از کنار چند تا معتاد رد شوند. بار‌ها گزارش دادیم، اما کسی رسیدگی نمی‌کند.»
طرح‌های ناکام بازآفرینی شهری
شهرداری تهران در سال‌های گذشته، چند طرح نوسازی در اطراف خیابان هرندی و گود عرب‌ها مطرح کرد، از جمله «طرح بهسازی بافت فرسوده جنوب شرق تهران» اما اغلب این پروژه‌ها یا متوقف شدند، یا با اعتراض ساکنان به دلیل نبود جایگزین مناسب، نیمه‌کاره ماندند.
گفتنی است؛ گود عرب‌ها بافت ویژه‌ای دارد. تخلیه‌اش فقط با رضایت مردم ممکن است، اما بدون ایجاد خانه جدید یا خدمات حمایتی، کسی حاضر به جابه‌جایی نیست. بخشی از خانه‌ها هم سند رسمی ندارند، که کار را پیچیده‌تر کرده است.
احیای گود یا ادامه فراموشی؟
اگرچه در طرح جامع تهران، گود عرب‌ها در اولویت بازآفرینی شهری قرار گرفته، اما در عمل، هنوز چشم‌اندازی روشن برای تغییر وضعیت این محله وجود ندارد. کارشناسان شهری معتقدند بدون حضور فعال نهاد‌های حمایتی، بهزیستی، نوسازی شهرداری و مشارکت ساکنان، امکان نجات این محله وجود ندارد.
گود عرب‌ها، زخمی کهنه در دل تهران
گود عرب‌ها، محله‌ای است که بیش از ۷۰ سال قدمت دارد، اما کمتر دیده شده. جایی که فقر، مهاجرت، اعتیاد و نادیده‌گرفتن‌های پی‌در‌پی، آن را از نقشه رسمی شهر به حاشیه رانده است اما همچنان هزاران نفر آن‌جا زندگی می‌کنند؛ کودکانی که آینده‌شان به تصمیم امروز مدیران شهری گره خورده است. آیا گود عرب‌ها در آینده به محله‌ای انسانی و مدرن تبدیل خواهد شد؟ یا باز هم در سایه، تنها نفس خواهد کشید؟
انتهای خبر/خ