به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران پرس»؛ سیزده‌بدر که به‌عنوان روز طبیعت نیز شناخته می‌شود، یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است که هرساله در سیزدهمین روز فروردین برگزار می‌شود. در تهران، مانند بسیاری از نقاط ایران، این روز با آداب و رسوم خاصی همراه است که ریشه در فرهنگ و باورهای دیرینه مردم دارد و روز گذشته شاهد آن بودیم.
آداب و رسوم سیزده‌بدر در تهران
۱. خروج از خانه و رفتن به طبیعت
مردم تهران از صبح زود به باغ‌ها، پارک‌ها و دامنه‌های کوه‌های اطراف شهر مانند دربند، درکه، لواسان و چیتگر می‌روند تا روز خود را در دل طبیعت سپری کنند.
2. گره زدن سبزه
دختران و پسران جوان برای برآورده شدن آرزوهای خود، به‌ویژه ازدواج، سبزه را گره می‌زنند و با خواندن اشعاری نظیر «سیزده‌بدر، سال دیگه خونه شوهر» امید خود را برای آینده‌ای روشن ابراز می‌کنند.
3. پختن غذاهای سنتی
خانواده‌ها معمولاً غذایی مانند آش رشته، کباب، جوجه‌کباب یا باقالی‌پلو آماده می‌کنند و در طبیعت میل می‌کنند.
4. بازی‌ها و سرگرمی‌های گروهی
در این روز، بازی‌های سنتی مانند الک‌دولک، وسطی، تاب‌بازی و پرتاب دیسک بین خانواده‌ها و گروه‌های دوستانه رایج است. کودکان نیز بادبادک‌بازی می‌کنند و شور و نشاط خاصی در فضا حاکم است.
5. ریختن سبزه در آب
یکی از رسوم مهم، دور ریختن سبزه‌های نوروزی در آب روان است. این کار نمادی از بدرقه کردن نحسی و استقبال از سال جدید با امید و شادمانی است.
سیزده‌بدر در تهران امروز
با افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی، بسیاری از تهرانی‌ها برای فرار از شلوغی شهر، به مناطق اطراف مانند فشم، دماوند و کردان می‌روند. همچنین، برخی افراد به دلیل آلودگی هوا و ترافیک، سیزده‌بدر را در باغ‌های خانوادگی یا پارک‌های محلی سپری می‌کنند.
با وجود تغییرات اجتماعی، آئین سیزده‌بدر همچنان به عنوان یکی از محبوب‌ترین جشن‌های ایرانیان زنده است و فرصتی برای پیوند دوباره با طبیعت و خانواده فراهم می‌آورد.
سیزده‌بدر در تهران شباهت زیادی به سایر نقاط ایران دارد، اما برخی تفاوت‌های جالب و ویژه در رسوم تهرانی‌ها دیده می‌شود:
۱. پناه بردن به کوه‌های شمال تهران
یکی از رسوم قدیمی تهرانی‌ها، مخصوصاً در گذشته، رفتن به دامنه‌های کوه‌های البرز مانند دربند، درکه، توچال و سوهانک بود. تهرانی‌ها باور داشتند که بودن در ارتفاعات باعث دفع نحسی می‌شود. هنوز هم بسیاری از خانواده‌های تهرانی ترجیح می‌دهند به این مناطق بروند تا از هوای تازه کوهستانی لذت ببرند.
۲. طناب‌بازی و تاب‌بازی در مناطق خوش آب‌وهوا
یکی از رسوم قدیمی، تاب‌بازی مخصوص دختران جوان بود که در باغ‌ها یا تپه‌های اطراف تهران، طنابی به درخت می‌بستند و تاب می‌خوردند. این کار را نوعی تفریح و همچنین نمادی از رهایی از نحسی روز سیزدهم می‌دانستند.
۳. «سیزده به در، چهارده به تو»
در بین برخی از خانواده‌های تهرانی، این اصطلاح رایج بود که به شوخی می‌گفتند: «سیزده رو به در کن، چهارده رو به تو» یعنی بعد از سیزده‌بدر، زندگی واقعی و جدی دوباره شروع می‌شود. برخی معتقد بودند که این جمله به افرادی اشاره دارد که قصد ازدواج دارند و سیزده‌بدر فرصت خوبی برای آشنایی‌های جدید بوده است.
۴. فال سبزه و نخود در بعضی خانواده‌های اصیل تهرانی
در برخی خانواده‌های اصیل تهرانی، رسم بود که بعد از گره زدن سبزه، با استفاده از یک روش خاص فال می‌گرفتند. همچنین برخی زنان سالخورده برای دختران جوان نخود و کشمش در دست می‌گذاشتند و براساس تعداد دانه‌های انتخاب‌شده، پیش‌بینی‌هایی درباره ازدواج یا آینده آن‌ها می‌کردند.
۵. آوازخوانی و شوخی‌های گروهی
در تهران قدیم، مخصوصاً در بازار و محله‌های قدیمی مثل عودلاجان، سنگلج و چاله‌میدان، گروه‌هایی از جوانان با لباس‌های خاص، ترانه‌های محلی و اشعار طنزآمیز درباره «نحسی سیزده» می‌خواندند. این اشعار معمولاً طنزآمیز بود و جنبه سرگرمی داشت.
اگرچه بسیاری از این رسوم در طول زمان تغییر کرده یا کم‌رنگ شده‌اند، اما هنوز هم تهرانی‌ها سیزده‌بدر را با شور و هیجان خاصی جشن می‌گیرند و سعی می‌کنند روزی شاد و به‌یادماندنی در طبیعت داشته باشند.
۱۳بدر؛ فرصتی برای پیوند دوباره با طبیعت
من متولد یکی از محله‌های قدیمی تهران، یعنی بازار هستم. سیزده‌بدر همیشه برای ما یک روز ویژه بود. از صبح زود همه وسایل را آماده می‌کردیم و با خانواده و فامیل به یکی از باغ‌های اطراف تهران، مثلاً کن، فرحزاد یا لواسان می‌رفتیم.
در تهران قدیم، مخصوصاً در خانواده‌های اصیل، یکی از رسوم جالب «فال سبزه» بود. دخترها وقتی سبزه را گره می‌زدند، یکی از بزرگ‌ترها یک شعر یا دعا می‌خواند تا بخت آن‌ها باز شود. همچنین یک رسم دیگر هم داشتیم که بچه‌ها هنگام بازگشت از گردش، سنگ یا چوبی از محل طبیعت می‌آوردند و می‌گفتند که "نحسی سیزده را با خود آورده‌ایم" و آن را پشت در خانه می‌گذاشتند تا نحسی وارد خانه نشود!
قدیم‌تر مردم بیشتر به باغ‌ها و حاشیه رودخانه‌ها می‌رفتند، اما حالا بیشتر در پارک‌ها و اطراف شهر جشن می‌گیرند. ترافیک و شلوغی هم زیاد شده، برای همین بعضی‌ها ترجیح می‌دهند در حیاط خانه خودشان یا در سفره‌خانه‌های سنتی بمانند. ولی خوشبختانه، هنوز هم مردم این روز را کنار خانواده جشن می‌گیرند.
این روز فرصتی است تا از فضای شهری و استرس زندگی روزمره دور شویم و با طبیعت پیوند برقرار کنیم. از قدیم می‌گفتند که نحسی سیزده را باید در طبیعت گذاشت و با انرژی مثبت به خانه برگشت. هنوز هم مردم سعی می‌کنند این سنت را حفظ کنند، حتی اگر شکلش کمی تغییر کرده باشد.
براساس این گزارش؛ سیزده‌بدر، مانند بسیاری از آئین‌های کهن، ترکیبی از سنت، فرهنگ و باورهای مردمی است. برخی از جنبه‌های آن، مانند نحس دانستن عدد سیزده یا گره زدن سبزه برای باز شدن بخت، می‌تواند در نگاه منطقی نوعی خرافه تلقی شود. اما از سوی دیگر، هدف اصلی این جشن ارتباط با طبیعت، گذراندن وقت در کنار خانواده و تجدید روحیه است که کاملاً منطقی و مثبت به نظر می‌رسد.
بسیاری از پژوهشگران باور دارند که ایرانیان باستان، نه‌تنها عدد سیزده را نحس نمی‌دانستند، بلکه این روز را فرصتی برای هماهنگی با طبیعت و دور شدن از فضای بسته خانه تلقی می‌کردند. نحس شمردن سیزده بیشتر تحت تأثیر فرهنگ‌های دیگر، مانند برخی باورهای غربی، وارد سنت‌های ایرانی شده است.
در نهایت، سیزده‌بدر برای بسیاری از مردم یک جشن شاد و فرصتی برای تفریح و همبستگی خانوادگی است، حتی اگر برخی نشانه‌های خرافی هم در آن دیده شود. مثل هر سنت دیگری، مهم این است که افراد چطور به آن نگاه کنند و چگونه از آن بهره ببرند.
انتهای خبر/