به گزارش خبرنگار تهران پرس؛ چقدر تا حالا به ریشه نام محله‌های تهران فکر کرده‌اید و اینکه از کجا آمده است؟ در این گزارش دلیل و ریشه نام برخی از محله‌های معروف تهران را مشاهده می‌کنید.
سید خندان
سید خندان نام ایستگاه اتوبوسی در جاده قدیم شمیران بوده است. سیدخندان پیرمردی دانا بوده که پیشگوییهای او زبانزد مردم در سی یا چهل سال پیش بوده است. دلیل نامگذاری این منطقه نیز احترام به این پیرمرد بوده است.
مجید آباد
این محل نامش را از نام مجیدخان پسر میرزا محمدخان ابری حاجی‌الدوله گرفته است که در جوانی فوت کرده است.
فرمانیه
در گذشته املاک زمین‌های این منطقه متعلق به کامران میرزا نایب السلطنه بوده و بعد از مرگ وی به عبدالحسین میرزا فرمانفرما فروخته شده است.
امیرآباد یا امیریه
امیرآباد یکی از محله‌های تهران است که نامش را از نام امیرنظام اتابک اعظم مشهور به امیرکبیر گرفته است.
اختیاریه
فردی به نام علام‌حسین غفاری صاحب اختیار وزیر مخصوص امین خلوت و وزیر دربار اعظم بوده است و محله اختیاریه به یاد این فرد نامگذاری شده است.
فرحزاد
این منطقه به دلیل آب‌و‌هوای فرح‌انگیزش به همین نام معروف شده است.
مهراباد
در گذشته دوستعلی‌خان معیرالممالک ملک این منطقه را مهریه عروسش فاطمه خانم عصمت‌الدوله دختر ناصرالدین‌شاه و همسر امیردوست‌خان معیرالمماک قرار داد و به همین خاطر کم‌کم این محل به مهرآباد معروف شد.
نازی‌آباد
عده‌ای به اشتباه فکر می‌کنند که این محل به خاطر تجمع و سکنا گزیدن نظامیان نازی آلمانی در این محل به نازی آباد معروف شده است اما ریشه اصلی این محل در واقع پرندگان کوچکی به نام نازی (الیکایی) است که در گذشته در این ناحیه زندگی می‌کردند.
سلیمانیه
محله سلیمانیه یا اصفهانک تهران نام خود را از نام امیرسلطانخان قاجار اسکندرلوی قوانلو عضدالملک خازن السلطنه گرفته است.
شهرک غرب
دلیل اینکه این محله به نام شهرک غرب معروف شد ساخت مجتمع‌های مسکونی این منطقه با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و به مانند مجتمع‌های مسکونی آمریکایی بوده و در گذشته نیز محل اسکان بسیاری از خارجی‌ها بوده است.
شمس آباد
شمس‌آباد که امروز در محدوده هروی و مجیدیه قرار دارد، نامش را از شاهزاده سلطان عبدالمجید میرزا عضدالدوله ملقب به شمس‌المک پسر سلطان عبدالمجید عینالدوله گرفته است.
عودلاجان
عودلاجان یا اودلاجان یکی از محله‌های قدیمی تهران است که جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد. این محل از خیابان خیام تا ناصرخسرو و پامنار و میدان توپخانه را شامل می‌شود. در قدیم این ناحیه به همراه سنگلج، محل تقسیم آب و فرستادن آب به نقاط دیگر تهران بوده است. نام این محل از دو بخش “اُو” به معنی آب و دلاجان به معنی تقسیم آب تشکیل شده است.
آجودانیه
آجودانیه در شرق نیاوران قرار دارد و تا اقدسیه ادامه پیدا می کند. آجودانیه متعلق به رضاخان اقبال‌السلطنه وزیر قورخانه ناصرالدین‌شاه بوده، او ابتدا آجودان مخصوص شاه بوده است.
اقدسیه
نام قبلی اقدسیه (تا قبل از 1290قمری) حصار ملا بوده است. ناصرالدین‌شاه زمین‌های آنجا را به باغ تبدیل و برای یکی از همسران خود به نام امینه‌اقدس (اقدس‌الدوله) کاخی ساخت و به همین دلیل این منطقه به اقدسیه معروف شد.
جماران
زمین‌های جماران متعلق به سید محمدباقر جمارانی از روحانیان معروف در زمان ناصرالدین‌شاه بوده است. برخی از اهالی معتقدند که در کوه‌های این محله از قدیم مار فراوان بوده و مارگیران برای گرفتن مار به این ده میآمدند و دلیل نامگذاری این منطقه نیز همین بوده است و عده‌ای هم معتقدند که جمر و کمر به معنی سنگ بزرگ است و چون از این مکان سنگهای بزرگ به دست میآمده است، آنجا را جمران، یعنی محل به دست آمدن جمر نامیده‌اند.
پل رومی
پل رومی در واقع پل کوچکی بوده که دو سفارت روسیه و ترکیه را به هم متصل میکرده است. عده‌ای هم معتقدند که نام پل از مولانا جلال‌الدین رومی گرفته شده است.
جوادیه (در جنوب تهران)
بسیاری از زمین‌های جوادیه متعلق به آقای فرددانش بوده است که اهالی محل به او جواد آقابزرگ لقب داده بودند. مسجد جامعی نیز توسط جواد آقابزرگ در این منطقه بنا نهاده شده است که به نام مسجد فرددانش هم معروف است.
داودیه (بین میرداماد و ظفر)
میرزا آقاخان نوری صدراعظم این اراضی را برای پسرش، میرزا داودخان، خرید و آن را توسعه داد. این منطقه در ابتدا ارغوانیه نام داشت و بعدها به دلیل ذکر شده داودیه نام گرفت.
درکه
اگرچه هنوز دلیل اصلی نامگذاری این محل مشخص نیست اما برخی آن را مرتبط به نوعی کفش برای حرکت در برف که در این منطقه استفاده می شده و به زبان اصلی «درگ» نامیده می شده است دانسته‌اند.
دزاشیب (در نزدیکی تجریش)
روایت شده است که قلعه بزرگی در این منطقه به نام «آشِب» وجود داشته است. در گذشته نیز به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی و در لهجه محلی ددرشو می‌گفتند.
زرگنده
احتمالاً دلیل نامگذاری این محل کشف سکهها و اشیاء قیمتی در این محل بوده است. در گذشته این منطقه ییلاق کارکنان روسیه بوده است.
قلهک
کلمه قلهک از دو کلمه "قله" و "ک" تشکیل شده است که قله معرب کلمه کله، مخفف کلات به معنای قلعه است. عقیده اهالی بر این است که به دلیل اهمیت آبادی قلهک که سه راه گذرگاههای لشگرک، ونک و شمیران بوده است، به آن( قله- هک) گفته شده است.
کامرانیه
زمین‌های این منطقه ابتدا به میرزا سعیدخان، وزیر امورخارجه تعلق داشت و سپس کامران میرزا پسربزرگ ناصرالدین شاه، با خرید زمین‌های حصاربوعلی، جماران و نیاوران، اهالی منطقه را مجبور به ترک زمینها کرد و سپس آنجا را کامرانیه نامید.
محمودیه (بین پارک وی و تجریش یا ولیعصر تا ولنجک)
در این منطقه باغی بوده است که متعلق به حاج میرزا آقاسی بوده است و چون نام او عباس بوده آن را عباسیه می‌گفتند. سپس علاءالدوله این باغ بزرگ را از دولت خرید و به نام پسرش، محمودخان احتشام السلطنه، محمودیه نامید.
نیاوران
نام قدیم این منطقه گردوی بوده است. برخی معتقدند در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است به این ترتیب که نیاوران مرکب از "نیا" (حد، عظمت و قدرت) "ور" (صاحب) و "ان" علامت نسبت است و در مجموع یعنی کاخ دارای عظمت.
ونک
نام ونک تشکیل شده است از دو حرف (ون) به نام درخت و حرف (ک) که به صورت صفت ظاهر می‌شود.
یوسف آباد
منطقه یوسف‌آباد را میرزا یوسف آشتیانی مستوفیالممالک در شمال غربی دارالخلافه ناصری احداث کرد و به نام خود، یوسف آباد نامید.
پل چوبی
قبل از این که شهر تهران به شکل امروزی خود درآید، دور شهر دروازههایی بنا شده بود تا دفاع از شهر ممکن باشد. یکی از این دروازهها، دروازه شمیران بود با خندق‌هایی پر از آب در اطرافش که برای عبور از آن، از پلی چوبی استفاده می‌شد. امروزه از این دروازه و آن خندق پر از آب اثری نیست، اما این محل همچنان به نام پل چوبی معروف است.
شمیران
نظریات مختلفی درباره این نام شمیران وجود دارد. یکی از مطرح‌ترین دلایل عنوان شده ترکیب دو کلمه سمی یا شمی به معنای سرد و «ران» به معنای جایگاه است. در واقع شمیران به معنای جای سرد است. به همین ترتیب نیز تهران به معنای جای گرم است. همچنین در نظریه دیگری به دلیل وجود قلعه نظامی در این منطقه به آن شمیران می‌گفتند و همچنین برخی نیز معتقدند که یکی از نه ولایت ری را شمع ایران می‌گفتند که بعدها به شمیران تبدیل شده است.
گیشا
نام گیشا که در ابتدا کیشا بوده است برگرفته از نام دو بنیانگذار این منطقه (کینژاد و شاپوری) است.
منیریه (در جنوب ولیعصر)
منیریه در زمان قاجار یکی از محله‌های اعیاننشین تهران بوده و گفته شده نام آن از نام زن کامران میرزا، یکی از صاحب منصبان قاجار، به نام منیر گرفته شده است.
سنگلج
سنگلج در کنار اودلاجان از سرچشمه‌های اصلی آب بوده است و از ترکیب دو کلمه سنگ و رج به معنای رج بندی و تقسیم آب با پاره‌های سنگ تشکیل شده است.
چاله میدان
این محل در دوران صفویه محل برداشت خاک و گودبرداری برای حصارکشی بود و چاله‌ها و گودال‌های زیادی برای همین منظور در آن وجود داشت.
سعادت آباد
سعادت آباد یک محله مرفه‌نشین در غرب تهران است. در سال ۱۳۲۷ فردی به نام سید ضیا‌الدین طباطبایی یک ده مخروبه بدون سکنه که زمین‌های آن ریگ‌زار بود و اربابی داشت، را خریداری کرد. سپس با آشنایان یزدی و کشاورزانی که همه سید بودند، شروع به کار کرد. به این ترتیب مردم آن مکان را با سادات آباد یاد می‌کردند. در این محل پرورش خرگوش و کشت گندم و یونجه‌کاری انجام می‌دادند.
به مرور تجارت گوشت و پوست خرگوش در این محل رونق پیدا می‌کند و آن محل روز به روز آبادتر می شود. کم‌کم با اضافه شدن کارگران غیر سید و همچین برای تلفظ آسان‌تر نام این مکان به سعادت‌آباد تغییر کرد.
علی آباد
به عقیده بسیاری از پژوهشگران پیشینه نام محله علی‌آباد به نام حاجی محمدعلی خان امین‌السلطنه آخرین صندوقدار ناصرالدین‌شاه می‌رسد.
قاسم آباد
نام این محله از تهران نیز از نام قاسم، پسر آقا محمدحسن صندوقدار، از روسای صندوق‌خانه زمان ناصرالدین‌شاه گرفته شده است.
چاله حصار
یکی‌دیگر از محلات جنوب تهران بود که چون آن را خاکبرداری و خاکش را به مصرف حصارکشی تهران رسانده بودند، مقدار زیادی چاله گود مانند داشت، بعدها برای تخلیه زباله‌های شهر از آنجا استفاده می‌کردند.
بِریانَک
یکی از قدیمی‌ترین محله‌های تهران است. بریانک در قدیم بخشی از دهستان غار در بخش ری شهرستان تهران به حساب می‌آمد و ۱۰۰ نفر جمعیت داشته‌است؛ ولی امروزه در شهر تهران قرار دارد. علت نامگذاری این محله به بریانک این بوده‌است؛ که یکی از شاهان بریانی در این محله می‌خورده‌است و به بریونک معروف بوده‌است. از جمله باغ‌های آن می‌توان باغ‌های کمپانی را نام برد که هم‌اکنون ساختمان تبدیل شده‌است.
جوانمرد قصاب جنوب تهران
جوانمرد قصاب نام یک شخصیت نیمه افسانه‌ای، نیمه تاریخی، و آرامگاهی (بقعه) در نزدیکی شهرری است. محله پیرامون این بقعه نیز محله جوانمرد قصاب نام دارد. این محل بسیار زیباست و به نسبت بقیه جاهای تهران از آلودگی کمتری رنج می‌برد.
در برخی آثار کهن جغرافیایی و تاریخی نیز از مقبره جوانمرد قصاب یاد شده‌است و این گمان را پدیدمی‌آورد که شاید جوانمرد قصاب شخصیت تاریخی ناشناخته‌ای باشد. حمدالله مستوفی از مدفن او در ری و عبدالرزاق سمرقندی در ذکر وقایع از مدفن او در سرخس یاد کرده‌اند. به‌نظر قزوینی جوانمرد قصابِ مدفون در سرخس به جوانمرد قصابِ ری ربطی ندارد. امروزه نیز در جنوب تهران به سوی ری، در زمین‌های منصورآباد در منطقه بیستم شهرداری تهران بقعه‌ای به نام جوانمرد قصاب هست که به احتمال زیاد بعد از عهد فتحعلی شاه در (۱۲۱۲–۱۲۵۰) ساخته شده‌است.
ابیات لوحه قبرِ داخل بقعه نشان می‌دهد که صاحب آن را همان پیر افسانه‌ای صنف قصاب دانسته‌اند. محله اطراف بقعه نیز جوانمرد قصاب نام گرفته و قصه جوانمرد قصاب برای مردم این محل، معروف و مقبره او زیارتگاه است. مقبره‌های دیگری هم در برخی روستاها به نام جوانمرد قصاب وجود دارد و احتمال دارد همه آن‌ها مقبره‌هایی نمادین برای شخصیت افسانه‌ای جوانمرد قصاب باشند.
شهر ری
شهرری (با نام تاریخی ری) مرکز شهرستان ری در استان تهران است. ری از کهن‌ترین شهرهای جهان است به طوریکه این منطقه را در گذشته «شیخ البلاد» می‌گفتند.تاریخ پیدایش ری به زمان اقوام آریایی می‌رسد و ری از تمام شهرهای ماد بزرگتر بود. ری در لغت به معنای شهر سلطنتی است. ساکن و اهل ری را رازی می‌نامند. ری در بخشی از دوره زیاریان و نیز سلجوقیان پایتخت ایران بوده‌است. این شهر در طول تاریخ به نام‌های مختلفی خوانده می‌شده، راکس، راگز، راگا، رغه، ارشکیه، راگو، راگیا، راگیانا ،رام اردشیرام‌البلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه از نام‌هایی بودند که ری در هر دوره به مناسبتی با یکی از این نام‌ها خوانده می‌شده. بنابر آنچه که در اوستا آمده ری سیزدهمین شهری است که درجهان ساخته شده‌است. تاریخ سکونت در این شهر به ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد برمی‌گردد.
انتهای پیام/خ