توسعه نه تنها دردی از این مملکت دوا نکرده، بلکه حتی گره مشکلات آن را کور تر کرده است. از این منظر فرهنگ ایرانی-اسلامی، علیرغم تمام مشکلاتی که داشته، به نحو کج دار و مریز راه تکامل خویش را می‌پیموده، اما توسعه با واردکردن مؤلفه‌هایی ناسازگار با این زیست‌بوم فرهنگی، موجب ایجاد شکاف، تضاد و عمق یافتن بیشتر مشکلات آن شده است.