به گزارش «تهران پرس»؛ در پی افزایش تورم و کاهش قدرت خرید دهک‌های پایین درآمدی، دولت سیزدهم بار دیگر اجرای سیاست «کالابرگ الکترونیکی» را در دستور کار قرار داده است. این طرح که پیش‌تر در دهه ۶۰ و دوران جنگ ایران و عراق نیز با هدف کنترل توزیع کالاهای اساسی اجرا می‌شد، این‌بار در بستر دیجیتال و به‌صورت کارت یارانه‌ای پیگیری می‌شود.بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خانوارهای مشمول می‌توانند با استفاده از اعتبار ماهانه‌ای که به کارت آن‌ها تعلق می‌گیرد، اقلامی نظیر گوشت، روغن، برنج، لبنیات و تخم‌مرغ را از فروشگاه‌های مشخص به نرخ یارانه‌ای تهیه کنند. مبلغ اختصاص‌یافته به ازای هر فرد، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان اعلام شده است.دولت هدف از اجرای این طرح را «حمایت هدفمند» از دهک‌های پایین، «تضمین امنیت غذایی» و «جلوگیری از تورم ناشی از پرداخت نقدی» عنوان کرده است. با این حال، گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که این طرح با چالش‌هایی در اجرا مواجه بوده است.
ماهیت طرح کالابرگ
بر اساس طرح جدید، خانوارهای واجد شرایط (عموماً دهک‌های اول تا سوم درآمدی) می‌توانند با استفاده از کارت یارانه‌ای خود، برخی اقلام اساسی مانند گوشت، برنج، روغن، تخم‌مرغ، لبنیات، ماکارونی و... را به نرخ یارانه‌ای یا تخفیف‌دار خریداری کنند.
ویژگی‌های مهم طرح
مبلغ مشخص ماهانه (مثلاً ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر)
خرید فقط از فروشگاه‌های زنجیره‌ای طرف قرارداد
امکان خرید پیش از واریز یارانه ماهانه (مدل اعتباری)
اهداف دولت از اجرای کالابرگ
کاهش نقدینگی در گردش: جلوگیری از افزایش تورم ناشی از یارانه نقدی.
حفظ امنیت غذایی دهک‌های پایین: اطمینان از دسترسی خانوارها به کالاهای اساسی.
کنترل مصرف یارانه: جلوگیری از هزینه‌کرد یارانه نقدی برای امور غیرضروری.
بازخورد عمومی و چالش‌ها
علیرغم اهداف مثبت، طرح با انتقادات و مشکلاتی همراه بوده:
محدودیت در تنوع فروشگاه‌ها: در برخی مناطق، به‌ویژه روستاها، دسترسی به فروشگاه طرف قرارداد وجود ندارد.
کیفیت و تنوع پایین کالاها: برخی شهروندان از کیفیت کالاهای ارائه‌شده یا محدودیت در انتخاب گلایه دارند.
بی‌اعتمادی به سیاست‌های موقت: تجربه شکست‌خورده سیاست‌های مشابه در گذشته، باعث بی‌اعتمادی عمومی شده است.
اثربخشی پایین نسبت به تورم: با افزایش روزافزون قیمت‌ها، مبلغ کالابرگ از نظر قدرت خرید ناکافی است.
دیدگاه تحلیلی
مزایا
هدفمندی نسبی در تخصیص یارانه
جلوگیری از تورم مستقیم ناشی از یارانه نقدی
کنترل نسبی بازار برخی کالاهای اساسی
معایب
نگاه کوتاه‌مدت و غیراصولی به معیشت
پیچیدگی در اجرا و تبعیض مکانی (شهری - روستایی)
نادیده گرفتن شأن انسانی در «صف کشیدن برای کوپن»
احتمال ایجاد فساد یا بازار سیاه کالاهای یارانه‌ای
برخی مهم‌ترین چالش‌های طرح کالابرگ عبارت‌اند از:
دسترسی محدود فروشگاه‌های طرف قرارداد، به‌ویژه در روستاها و مناطق کم‌برخوردار
تنوع محدود و کیفیت نامطلوب برخی اقلام عرضه‌شده
عدم تناسب مبلغ کالابرگ با سطح واقعی قیمت بازار
گلایه‌هایی در خصوص نحوه اطلاع‌رسانی و سازوکار اجرای طرح
کالابرگ، ابزار حمایتی کوتاه‌مدت است
صادق عبدی شهروندی تهرانی درگفتگو با خبرنگار اقتصادی تهران پرس گفت: کالابرگ اگر به‌صورت موقت، با شفافیت و پوشش کامل اجرا شود، می‌تواند فشار تورمی بر اقشار پایین را کاهش دهد، اما این سیاست نباید جایگزین اصلاحات اساسی در نظام یارانه‌ای و مالیاتی کشور شود.
در شرایط فعلی، ارائه کالابرگ به‌عنوان یک ابزار حمایتی کوتاه‌مدت قابل قبول است، اما در غیاب سیاست‌های مؤثر کنترلی در حوزه تورم، اشتغال و تولید، این نوع حمایت‌ها بیش از آنکه به توانمندسازی اقتصادی بیانجامد، به نوعی «وابستگی معیشتی» دامن می‌زند.
بر اساس اعلام دولت، مرحله سوم اجرای سراسری طرح کالابرگ الکترونیکی در نیمه دوم سال جاری دنبال خواهد شد و قرار است تعداد فروشگاه‌های تحت پوشش، مناطق محروم و گروه‌های مشمول آن گسترش یابد.
برطبق این گزارش، کالابرگ دولتی اگرچه در شرایط بحران اقتصادی می‌تواند به‌طور موقت بخشی از فشار را از دوش اقشار ضعیف بردارد، اما به‌تنهایی راهکار بلندمدت نیست. بدون اصلاحات ساختاری در اقتصاد، مهار تورم، و بازتوزیع عادلانه درآمدها، این ابزار به یک مُسکن کوتاه‌مدت تبدیل می‌شود که ممکن است حتی خود به عامل نارضایتی تبدیل شود.
انتهای خبر/