به گزارش خبرنگار «تهران پرس»؛ در سال‌های اخیر، ایران با چالش‌های جدی در حوزه جمعیت و فرزندآوری مواجه شده است. با کاهش نرخ باروری و افزایش میانگین سنی جمعیت، نگرانی‌ها درباره آینده نیروی انسانی و پایداری اقتصادی کشور افزایش یافته است. در پاسخ به این وضعیت، قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» در مهرماه ۱۴۰۰ به تصویب رسید. این قانون با هدف تشویق به فرزندآوری و حمایت از خانواده‌ها، تسهیلاتی مانند مرخصی زایمان، وام‌های مسکن و خودرو و مشوق‌های مالی برای تولد فرزند دوم و سوم را در نظر گرفته است.
با این حال، در کلان‌شهرهایی مانند تهران، روند فرزندآوری همچنان نزولی است. بر اساس داده‌های مرکز آمار، حدود ۶۶ درصد از خانوارهای تهرانی دارای سه نفر یا کمتر هستند که نشان‌دهنده افزایش خانواده‌های تک‌فرزند یا بدون فرزند است. عوامل متعددی مانند هزینه‌های بالای زندگی، نگرانی‌های اقتصادی و تغییرات فرهنگی در این روند مؤثر بوده‌اند.
از سوی دیگر، سقط جنین به یک مسئله بحرانی تبدیل شده است. برآوردها نشان می‌دهد که سالانه نزدیک به ۵۰۰ هزار سقط جنین در کشور انجام می‌شود، که بسیاری از آن‌ها به صورت غیرقانونی و بدون نظارت پزشکی صورت می‌گیرند. این روند نه تنها سلامت زنان را به خطر می‌اندازد، بلکه نشان‌دهنده نیاز به آموزش‌های جامع‌تر و حمایت‌های روانی و اجتماعی برای زنان در سنین باروری است.
در مجموع، اگرچه قانون جوانی جمعیت گامی مهم در جهت مقابله با بحران جمعیتی است، اما برای تحقق اهداف آن، نیاز به اجرای مؤثر، نظارت دقیق و فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم برای حمایت از خانواده‌ها و زنان وجود دارد.
و در دنیایی که آمارهای رسمی از کاهش نرخ تولد و افزایش سقط جنین به‌ویژه در کلان‌شهرهایی چون تهران خبر می‌دهند، صدای متخصصانی که در خط مقدم تولد و زندگی ایستاده‌اند، بیش از همیشه اهمیت دارد. به همین منظور به گفتگو با کارشناسان و متخصصان مامایی که سال‌هاست با لحظه‌های پرشور و پرچالش زایمان، از شادی تولد تا تلخی مرگ، روبه‌رو هستند پرداختیم.
سقط جنین، نه فقط یک انتخاب فردی، بلکه تهدیدی برای آینده جمعی کشور است
بیتا ریحانی، ماما و مسئول بلوک زایمان بیمارستان انصارالغدیر در گفتگو با خبرنگار «تهران پرس» گفت: سقط جنین فقط یک تصمیم فردی نیست. من بارها دیده‌ام که یک لحظه تردید، یک ترس یا بی‌اطلاعی، باعث می‌شود نوزادی که می‌توانست آینده‌ساز این کشور باشد، هرگز فرصتی برای نفس کشیدن پیدا نکند. این مسئله، آینده جمعی ما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. امروز، بیش از هر زمان دیگری، به فرزندآوری آگاهانه و مسئولانه نیاز داریم. جمعیت جوان، سرمایه‌ای است که اگر از دست برود، جبران آن سال‌ها زمان می‌برد.
وی با اشاره به افزایش سقط جنین در تهران، درباره عوامل متعددی که در آن موثر هستند اظهار داشت: عوامل متعددی دست به دست هم داده‌اند؛ از نگرانی‌های اقتصادی گرفته تا نبود حمایت‌های اجتماعی کافی، ترس از مسئولیت مادری و البته آگاهی پایین نسبت به پیامدهای جسمی و روانی سقط. در تهران، زندگی پرهزینه، نبود امنیت شغلی و فشارهای اجتماعی، بسیاری از مادران را به سمت انتخاب‌هایی سوق می‌دهد که شاید در شرایطی متفاوت هرگز به آن فکر نمی‌کردند.
ریحانی درباره نقش ماماها در کاهش سقط جنین خاطرنشان کرد: نقش ماماها بسیار پررنگ است. ما باید همراه مادران باشیم، نه فقط از نظر جسمی، بلکه از نظر روحی. اطلاعات کامل درباره بارداری، خطرات سقط و حمایت‌های موجود را باید به آن‌ها بدهیم. مشاوره، گوش دادن بدون قضاوت و ایجاد حس اطمینان می‌تواند خیلی از تصمیم‌های نادرست را تغییر دهد.
وی درباره تاثیرگذاری قانون «جوانی جمعیت» در حمایت از فرزندآوری یادآور شد: قانون جوانی جمعیت در برخی موارد موثر بوده است اما هنوز راه زیادی داریم. این قانون باید در عمل هم خودش را نشان دهد برای مثال در حمایت اقتصادی، بیمه‌ای، روانی و اجتماعی از مادران. اگر زنان بدانند که تنها نیستند، اگر بدانند حمایت می‌شوند، تصمیم‌های بهتری می‌گیرند. نباید همه بار جمعیت‌سازی را روی دوش خانواده‌ها گذاشت بدون آنکه زیرساخت‌ها فراهم باشد.
مسئول بلوک زایمان بیمارستان انصارالغدیر با اشاره به افزایش خانواده‌های تک‌فرزند تصریح کرد: دلایل زیادی برای تک فرزندآوری وجود دارد مانند: دغدغه‌های مالی، نبود امنیت شغلی، نگرانی درباره آینده فرزندان، نبود فضای مناسب برای تربیت و در مواردی هم تغییر سبک زندگی. اما باید بدانیم که تک‌فرزندی گرچه شاید از نظر اقتصادی ساده‌تر باشد در بلندمدت برای جامعه پیامدهای جبران‌ناپذیری دارد. پیری جمعیت، کاهش نیروی کار و حتی تنهایی اجتماعی نسل آینده از عواقب آن است.
وی درباره راهکارهای کاهش سقط جنین یادآور شد: مشاوره قبل و حین بارداری: آموزش و همراهی ماماها نقش کلیدی دارد. مادر باید حس کند تنها نیست. حمایت اجتماعی: ایجاد گروه‌های حمایتی و روانی برای مادران، به‌ویژه آن‌هایی که در شرایط سخت زندگی می‌کنند. آگاهی‌رسانی عمومی: از طریق رسانه‌ها، مدارس و مراکز بهداشتی، درباره خطرات سقط از منظر جسمی و روحی. ترویج فرهنگ مادری و فرزندآوری: به جای ترس از بچه‌دار شدن، باید شیرینی و ارزش آن در جامعه برجسته شود.
ریحانی در پایان خطاب به خانواده‌ها بیان کرد: تصمیم برای آوردن فرزند، تصمیمی سرنوشت‌ساز است. با آگاهی، مسئولیت‌پذیری و امید به آینده تصمیم بگیرید. نگذاریم چراغ خانه‌ها و آینده کشورمان خاموش شود. ما کنار شماییم، برای تولد، برای زندگی.
سقط، فقط پایان یک جنین نیست؛ پایان آینده‌ای‌ست که می‌توانست باشکوه باشد
نگار کریمی کارشناس مامایی در گفتگو با خبرنگار ما درباره تجربه احساسی خود در لحظه‌های خاص تولد نوزادان گفت: سال‌هاست که دست‌هایم گرمی اولین نفس‌ها را لمس کرده‌ام، صدای اولین گریه‌ها را شنیده‌ام و اشک شوق مادرها را دیده‌ام. هر بار که نطفه‌ای شکل می‌گیرد، انگار یک جهان نو در دل این جهان متولد می‌شود. اما گاهی این جهان نو، فرصت دیدن آفتاب را پیدا نمی‌کند. سقط جنین فقط پایان یک روند زیستی نیست، پایان یک خنده‌ی کودکانه‌ست که می‌توانست گوشه خانه‌ای طنین‌انداز شود، پایان نگاهی‌ست که می‌توانست آینده‌ساز یک سرزمین باشد.
وی بااشاره به افزایش آمار سقط جنین در تهران درباره عوامل موثر در این موضوع بیان کرد: ترکیبی از مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی روانی در سقط جنین موثر است. بسیاری از مادران جوان با ترس، اضطراب یا حس تنهایی مواجه‌اند. از طرفی، شرایط زندگی در تهران، گرانی، نبود امنیت شغلی، فشارهای روح باعث می‌شود خیلی‌ها از فرزندآوری منصرف شوند یا به سمت سقط بروند که گاهی نبود آگاهی، گاهی هم نبود حمایت در آن موثرند.
کریمی درباره سقط‌های ناخواسته و فشارهای بیرونی در انجام این عمل اظهار داشت: هر دو مورد در مادران دیده می‌شود اما چیزی که کمتر دیده می‌شود، این است که خیلی از این مادرها واقعاً نمی‌خواهند سقط کنند؛ بلکه احساس می‌کنند چاره‌ای ندارند. وقتی زنی حس کند تنهاست، وقتی پشتوانه ندارد، یا فکر کند آینده‌ی خوبی برای فرزندش متصور نیست، ممکن است تصمیمی بگیرد که بعدها عذاب وجدانش تا سال‌ها همراهش است.
وی درباره تاثیر قانون جوانی جمعیت در کاهش سقط جنین تصریح کرد: در تئوری، هدف قانون بسیار ارزشمند و ضروری است. ما باید جمعیت جوان‌مان را حفظ کنیم. اما برای اثرگذاری واقعی، باید بستر اجرای قانون هم فراهم شود. حمایت‌های مالی، خدمات درمانی باکیفیت، مشاوره‌های روانی، امنیت شغلی مادران، مرخصی‌های زایمان کافی و… این‌ها چیزی است که مردم می‌خواهند. صرفاً گفتن «فرزند بیاورید»، بدون اینکه پشتیبانی واقعی وجود داشته باشه، جواب نمی‌دهد.
این کارشناس مامایی بیان کرد: علت تک فرزندآوری بیشتر به علت ترس است. ترس از آینده، از تربیت، از هزینه‌ها. خیلی از والدین نگران این هستند که نتوانند برای فرزند دوم همان سطح کیفیتی که برای اولی دارند، فراهم کنند ولی نمی‌دانند که تک‌فرزندی، جامعه‌ای تنها و شکننده می‌سازد. امروزه جامعه ما به سمت پیری جمعیت پیش می‌رود و این خطری جدی است.
وی خطاب به خانواده‌ها و زنانی که در آستانه بارداری هستند گفت: نگذارید ترس یا سختی، چراغ آینده شما را خاموش کند. گاهی یک آغوش، می‌تواند جهانی را نجات دهد، آغوشی که تو می‌توانی برای یک جان تازه باشی. هر جنینی که شکل می‌گیرد، پیغام امید است. ما باید امید را زنده نگه داریم نه فقط برای خودمان بلکه برای نسلی که می‌تواند آینده‌ساز این خاک و مرزوبوم باشد.
سقط جنین غیرقانونی، زخمی خاموش بر سلامت زنان و آینده جمعیت کشور است
پانیذ شاکری کارشناس مامایی در تحلیل آمارهای بارداری‌های ناخواسته به خبرنگار ما اظهار داشت: متأسفانه طبق بررسی‌های میدانی، حدود ۵۰ درصد بارداری‌ها در کشور بدون برنامه‌ریزی قبلی و ناخواسته هستند. این یعنی نیمی از مادرانی که باردار می‌شوند، آمادگی جسمی، روانی یا اقتصادی لازم برای این تجربه را ندارند. از میان این موارد، نزدیک به ۲۰ درصد یعنی یک‌پنجم تصمیم به سقط جنین، آن هم اغلب به شکل غیرقانونی و غیرایمن، می‌گیرند. این آمار واقعاً زنگ خطری جدی برای سلامت زنان و نظام سلامت جامعه است.
وی با تاکید بر عوارض سقط غیرقانونی بیان کرد: سقط غیرایمن با روش‌های غیراستاندارد می‌تواند پیامدهای بسیار خطرناکی داشته باشد از جمله شایع‌ترین آن‌ها عفونت‌های شدید رحم، پارگی رحم، آسیت لگنی و حتی ناباروری دائمی در آینده است. همچنین، خطر خون‌ریزی‌های شدید، شوک و مرگ به دنبال استفاده از داروهای تقلبی یا دستکاری‌های پزشکی بدون تخصص، به‌هیچ‌وجه کم نیست. متأسفانه بسیاری از زنان پس از تجربه این عوارض به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، زمانی که دیگر شاید برای نجات کامل دیر شده باشد.
شاکری ادامه داد: برای پیشگیری سقط جنین، آموزش و آگاهی، کلیدی‌ترین راهکارها هستند. باید زنان و خانواده‌ها در سنین باروری از تمام خطرات سقط غیرقانونی و پیامدهای آن مطلع باشند. این آموزش باید هم در مراکز بهداشتی درمانی ارائه شود و هم از طریق رسانه‌ها در سطح گسترده. همچنین ایجاد فضاهایی برای گفتگو درباره تجربیات تلخ و منفی می‌تواند باعث افزایش آگاهی جمعی شود.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا فکر می‌کنید صحبت درباره این مسائل در فضای عمومی هنوز یک تابو است؟ گفت: تا حدی بله. بسیاری از مادرانی که تجربه سقط داشته‌اند، به‌ویژه اگر غیرقانونی و در خفا بوده باشد، از ترس قضاوت یا مجازات، سکوت می‌کنند. اما ما باید به جایی برسیم که این سکوت شکسته شود. صحبت کردن درباره عوارض، واقعیت‌ها و پیامدهای آن، نه‌تنها به پیشگیری کمک می‌کند بلکه زنان را در موقعیت تصمیم‌گیری آگاهانه قرار می‌دهد.
این کارشناس مامایی در پایان خطاب به زنان جوانی که ممکن است در شرایط بارداری ناخواسته قرار بگیرند تاکید کرد: قبل از هر تصمیمی، مشورت کنید. بدانید که سقط، به‌ویژه اگر ناایمن باشد، می‌تواند تمام آینده‌تان را تغییر دهد. راهکارهایی برای مواجهه با بارداری‌های ناخواسته وجود دارد که هم اخلاقی، هم قانونی و هم انسانی هستند. خودتان را تنها ندانید. ما به‌عنوان کادر درمان و جامعه‌ای که برای حفظ جان شما ارزش قائلیم کنارتان هستیم.
انتهای خبر/خ