به گزارش خبرنگار گروه سیاسی «تهران پرس»؛ در روزگاری که جوامع مختلف با بحران‌های هم‌زمان بهداشتی، زیست‌محیطی و امنیتی مواجه‌اند، میزان آمادگی و توان عملیاتی نهادهای مسئول، سنجه‌ای برای کارآمدی نظام‌ها به شمار می‌رود. در ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در کنار وظیفه ذاتی خود در صیانت از مرزهای عقیدتی و فیزیکی کشور، مسئولیت‌هایی فراتر از مأموریت‌های نظامی برعهده گرفته و در میدان‌های بحران، نقشی کلیدی ایفا کرده است.
از نخستین روزهای شیوع ویروس کرونا در کشور تا مقابله با سیلاب‌های ویرانگر و امدادرسانی به زلزله‌زدگان، حضور میدانی سپاه در اقصی نقاط ایران، نه‌تنها موجب کاستن از آلام مردم شد، بلکه تصویری از همبستگی ملی را به نمایش گذاشت. حضور یگان‌های بهداشتی و مهندسی سپاه در استان‌هایی نظیر گلستان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، با تجهیز بیمارستان‌های صحرایی، ضدعفونی گسترده اماکن عمومی، توزیع اقلام معیشتی و کمک به بازسازی زیرساخت‌ها، گواهی روشن بر ظرفیت چندوجهی این نهاد است.
این حضور البته صرفاً به واکنش در برابر بحران محدود نمانده است؛ بلکه سپاه با بهره‌گیری از توان مهندسی قرارگاه خاتم‌الانبیا و ظرفیت‌های انسانی خود، در اجرای پروژه‌های ملی همچون احداث پالایشگاه‌ها، جاده‌ها، سدها و خطوط انتقال گاز نیز حضوری مؤثر داشته و عملاً بخشی از بار توسعه ملی را نیز بر دوش کشیده است.
در بُعد امنیتی نیز، اقتدار دفاعی حاصل از توان موشکی و پهپادی سپاه، نه‌تنها به عامل بازدارنده‌ای در برابر تهدیدهای خارجی بدل شده، بلکه مسیر تحمیل خواسته‌های دشمنان از طریق مذاکره را نیز دگرگون کرده است. به بیان دیگر، گفتگو با جمهوری اسلامی ایران، امروز نه از موضع قدرت، بلکه ناشی از درک واقع‌گرایانه از قدرت بازدارندگی آن صورت می‌گیرد.
در ادامه این گزارش، با مرور مستندات، و نیز بازتاب دیدگاه دو تن از نمایندگان سابق و فعلی مجلس شورای اسلامی، نگاهی دقیق‌تر به ابعاد نقش‌آفرینی سپاه در مهار بحران‌ها و توسعه ملی خواهیم داشت.
نقش سپاه در قدرت بازدارندگی دفاعی کشور
جعفر راستی، نماینده سابق مردم شبستر در مجلس شورای اسلامی، با تأکید بر نقش بی‌بدیل سپاه در مدیریت بحران‌های اخیر کشور، گفت: سپاه در کنار مأموریت‌های نظامی، همواره در صف اول مقابله با بحران‌های ملی حضور داشته و این نقش را نه از سر تکلیف سازمانی، بلکه با باور عمیق به مسئولیت اجتماعی و انقلابی خود ایفا کرده است. وی افزود: اگر امروز در بحبوحه کرونا شاهد تشکیل سریع بیمارستان‌های صحرایی، تأمین اقلام ضروری و پوشش گسترده مناطق محروم بودیم، همه این‌ها نتیجه آمادگی دائمی سپاه و فرهنگ جهادی درون آن بود.
راستی همچنین به قدرت بازدارندگی دفاعی کشور اشاره کرد و تأکید نمود که عملیات‌هایی نظیر وعده صادق ۱ و ۲ تنها گوشه‌ای از توان راهبردی جمهوری اسلامی است. به گفته او، نظام سلطه پس از هر نمایش اقتدار دفاعی ایران، به‌ویژه توسط سپاه، از مواضع تهاجمی خود عقب‌نشینی کرده و به تعامل روی آورده است. راستی افزود: بدون شک، توان پهپادی، موشکی و سامانه‌های دفاعی ساخت داخل که توسط سپاه توسعه یافته، امروز بخش مهمی از سیاست خارجی ایران را نیز پشتیبانی می‌کند.
پیوند عمیق مردم با سپاه
در کنار بعد نظامی و امدادی، سپاه در حوزه توسعه ملی نیز نقشی اساسی ایفا کرده است. سمیه رفیعی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به مشارکت سپاه در طرح‌های زیربنایی گفت: بسیاری از پروژه‌هایی که امروز در مناطق کمتر برخوردار شاهد آن هستیم، حاصل ورود تخصصی قرارگاه‌های فنی مهندسی سپاه به عرصه‌های ساخت و ساز است. وی افزود: از پروژه‌های خطوط انتقال آب و گاز در شرق کشور تا ساخت جاده و سد در غرب کشور، حضور میدانی نیروهای متخصص سپاه قابل مشاهده است و این تنها وجهی از مردم‌پایه بودن این نهاد را به نمایش می‌گذارد.
رفیعی همچنین تأکید کرد که یکی از ویژگی‌های متمایز سپاه نسبت به سایر نهادهای مشابه در دنیا، پیوند عمیق با مردم است. به گفته او، این نهاد برخاسته از متن انقلاب اسلامی است و همواره در سخت‌ترین شرایط، به جای سنگرهای رسمی، در کنار مردم دیده شده است. وی افزود: در ماجرای سیل‌های گسترده اخیر، نیروهای سپاه نه‌تنها به‌صورت فیزیکی در محل حادثه حاضر بودند، بلکه در روند بازسازی و توان‌بخشی به جامعه محلی نیز نقش‌آفرینی کردند.
اقتدار ماندگار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
تحلیل تطبیقی بین ساختارهای امنیتی و دفاعی دیگر کشورها نیز نشان می‌دهد که جایگاه سپاه پاسداران در ایران فراتر از یک نهاد نظامی صرف است. نهادهایی همچون پنتاگون یا ارتش‌های کلاسیک دیگر کشورها، معمولاً در چارچوب‌های مشخص عملیاتی فعالیت می‌کنند، اما سپاه با ماهیتی انقلابی، توانسته است دامنه عملکرد خود را به عرصه‌های امدادی، فرهنگی، اقتصادی و حتی آموزشی گسترش دهد.
تصاویر ثبت‌شده از پهپادهای ساخت داخل، شلیک دقیق موشک‌های نقطه‌زن، و همچنین تجهیزات مهندسی در عملیات‌های امداد، به نمادهایی از اقتدار ملی بدل شده‌اند. این اقتدار نه‌تنها پشتوانه امنیت داخلی کشور است، بلکه پیام روشنی برای بیگانگان دارد: جمهوری اسلامی ایران در برابر تهدیدات، تنها به گفت‌وگو و دیپلماسی بسنده نمی‌کند، بلکه بر قدرت داخلی خود تکیه دارد.
از سوی دیگر، عملیات‌های وعده صادق ۱ و ۲، که پاسخی به اقدامات تروریستی و تجاوزات دشمنان منطقه‌ای بودند، نشان داد که دکترین دفاعی ایران بر پایه اقدام به‌موقع، پاسخ متقارن و بازدارندگی فعال بنا شده است. در همین زمینه، سپاه به‌عنوان بازوی راهبردی نظام، نقشی اساسی در طراحی و اجرای این دکترین ایفا کرده است.
به‌طور کلی، نقش‌آفرینی سپاه در بحران‌های طبیعی، اپیدمی‌ها و تهدیدات امنیتی، تصویری چندوجهی از این نهاد انقلابی ارائه می‌دهد. سپاه نه‌تنها با بازوهای نظامی و عملیاتی خود به مقابله با تهدیدات برخاسته، بلکه با روحیه جهادی و اتکاء به ظرفیت‌های بومی، خود را به یکی از ارکان اصلی تاب‌آوری ملی تبدیل کرده است.
آنچه امروز بیش از پیش اهمیت دارد، بازتعریف نقش‌های فرابخشی برای نهادهایی مانند سپاه است؛ نقشی که از خطوط مقدم جنگ نرم تا جبهه‌های ساخت و ساز ملی امتداد یافته و در بزنگاه‌های حساس، تکیه‌گاهی برای ملت ایران بوده است.
انتهای خبر/