به گزارش خبرنگار «تهران پرس»؛ تهران، پایتخت ایران، با بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت، سال‌هاست که با چالش جدی کمبود فضای سبز دست‌وپنجه نرم می‌کند. توسعه بی‌رویه شهری، ساخت‌وساز‌های گسترده، کاهش باغات و نابودی زمین‌های بایر، این کلان‌شهر را با بحران زیست‌محیطی مواجه کرده است.
تهران؛ شهری که به درختان پشت کرده است
براساس استاندارد‌های جهانی، سرانه فضای سبز شهری باید بین ۲۰ تا ۲۵ مترمربع برای هر نفر باشد. در حالی که این رقم در مناطق مرکزی و جنوبی تهران کمتر از ۵ مترمربع است. حتی در مناطقی که فضای سبز بیشتری دارند، سرانه آن به زحمت به ۱۵ مترمربع می‌رسد.
دلایل اصلی کمبود فضای سبز در تهران
۱. توسعه بی‌رویه و ساخت‌وساز‌های گسترده:
با رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای مسکن، بسیاری از باغات و زمین‌های سبز تهران جای خود را به برج‌ها و مجتمع‌های مسکونی داده‌اند. باغات کن، فرحزاد و برخی از زمین‌های اطراف تهران که زمانی بخشی از ریه‌های تنفسی شهر بودند، طی سال‌های اخیر تخریب شده‌اند.
۲. کمبود منابع آبی برای توسعه فضای سبز:
خشکسالی، کاهش منابع آبی و ضعف در مدیریت مصرف آب شهری، باعث شده که توسعه و نگهداری پارک‌ها و فضا‌های سبز شهری با مشکلات جدی مواجه شود. برخی از بوستان‌های قدیمی نیز به دلیل کمبود آب در آستانه خشک شدن هستند.
۳. سیاست‌های شهری ناهماهنگ:
برخی مجوز‌های تغییر کاربری که طی سال‌های گذشته صادر شده، به از بین رفتن بخش زیادی از فضا‌های سبز منجر شده است. در برخی مناطق، زمین‌هایی که می‌توانستند به پارک تبدیل شوند، برای ساخت‌وساز واگذار شده‌اند.
۴. عدم توسعه متوازن فضای سبز در مناطق محروم:
بخش‌های شمالی تهران سرانه فضای سبز بهتری دارند، اما در مناطق جنوبی و شرقی، پارک‌ها و فضای سبز بسیار محدود است. این عدم توازن باعث افزایش نابرابری در دسترسی شهروندان به محیطی سالم شده است.
راهکارهای جایگزین برای جبران کاهش فضای سبز
علیرضا زاکانی، شهردار تهران در گفتگو با خبرنگار «تهران پرس» درباره وضعیت سرانه فضای سبز تهران گفت: فضای سبز یکی از اولویت‌های ما در مدیریت شهری است، اما مشکلات متعددی باعث شده که در این حوزه با چالش‌هایی مواجه شویم. بخشی از این مشکل به کمبود زمین مناسب برای ایجاد پارک‌های جدید برمی‌گردد. بسیاری از زمین‌های شهری یا در مالکیت بخش خصوصی هستند یا در سال‌های گذشته تغییر کاربری داده‌اند. با این حال، ما در تلاشیم که از هر فرصت و فضای موجود برای توسعه فضای سبز استفاده کنیم.
وی در پاسخ به سئوال خبرنگار ما درباره اینکه شهروندان تهرانی گلایه دارند که در برخی مناطق، ساخت‌وساز جای فضای سبز را گرفته است. چرا مجوز‌های تغییر کاربری برای برخی باغات و زمین‌های سبز صادر شده است؟، خاطرنشان کرد: ما در دوره جدید مدیریت شهری، تلاش کرده‌ایم که صدور مجوز‌های تغییر کاربری را به حداقل برسانیم. در مواردی که چنین مجوز‌هایی در گذشته صادر شده، به‌دنبال راهکارهای جایگزین برای جبران کاهش فضای سبز هستیم، از جمله توسعه فضای سبز عمودی و ایجاد بوستان‌های محلی.
شهردار تهران درباره برنامه شهرداری برای جبران کمبود فضای سبز اظهار داشت: ما چند برنامه کلیدی در این زمینه داریم مانند:
۱. توسعه بوستان‌های محلی: در برخی مناطق، از زمین‌های رهاشده و فضا‌های کوچک برای ایجاد پارک‌های محلی استفاده خواهد شد.
۲. افزایش درختکاری در حاشیه معابر و خیابان‌ها: در نظر داریم با کاشت درخت در حاشیه خیابان‌ها، میزان سرانه سبز شهری را افزایش دهیم.
۳. احیای باغات تهران: تلاش می‌کنیم باغات باقی‌مانده در تهران را حفظ کنیم و از تخریب آنها جلوگیری کنیم.
۴. استفاده از آب‌های غیرشرب برای آبیاری فضای سبز: یکی از مشکلات اصلی، کمبود منابع آبی است. در این زمینه، پروژه‌هایی برای استفاده از پساب تصفیه‌شده در آبیاری فضای سبز در حال اجراست.
پیامد‌های کمبود فضای سبز در تهران
۱. افزایش آلودگی هوا
درختان نقش مهمی در تصفیه هوا دارند. با کاهش سرانه فضای سبز، میزان آلودگی تهران تشدید شده است. تهران سالانه بیش از ۱۵۰ روز هوای آلوده دارد و این رقم در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است.
۲. افزایش دمای شهری (جزیره حرارتی تهران)
عدم وجود پوشش گیاهی کافی، باعث ایجاد پدیده «جزیره حرارتی» شده که دمای تهران را در تابستان‌ها به‌شدت بالا می‌برد.
۳. تأثیر بر سلامت روانی شهروندان
مطالعات نشان داده که دسترسی به فضای سبز، تأثیر مستقیمی بر کاهش استرس و افزایش کیفیت زندگی دارد. اما در بسیاری از مناطق تهران، شهروندان برای رفتن به پارک یا فضای سبز باید مسافت‌های طولانی طی کنند.
راهکارهای پیشنهادی برای افزایش فضای سبز در تهران
۱. توسعه فضای سبز عمودی و بام سبز
در بسیاری از شهر‌های پیشرفته، از دیوار‌های سبز و پشت‌بام‌های سبز برای افزایش پوشش گیاهی شهری استفاده می‌شود. شهرداری تهران می‌تواند با ارائه تسهیلات به شهروندان، آنها را به ایجاد بام‌های سبز ترغیب کند.
۲. استفاده از اراضی رهاشده برای ایجاد پارک‌های کوچک
بسیاری از زمین‌های خالی در تهران به حال خود رها شده‌اند. این فضا‌ها می‌توانند به‌عنوان پارک‌های کوچک شهری مورد استفاده قرار گیرند.
۳. ایجاد کمربند سبز پیرامون تهران
احیای درختکاری در حاشیه تهران می‌تواند نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا و افزایش فضای سبز داشته باشد.
۴. تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در فضای سبز شهری
شهرداری می‌تواند با ارائه مشوق‌های اقتصادی، از بخش خصوصی برای توسعه پارک‌های شهری و فضا‌های سبز استفاده کند.
بر اساس این گزارش؛ کمبود فضای سبز در تهران، نه‌تنها بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر منفی گذاشته، بلکه یکی از عوامل تشدید آلودگی و گرمای شهری نیز محسوب می‌شود. باوجود تلاش‌های شهرداری، همچنان روند کاهش فضای سبز نسبت به افزایش آن پیشی گرفته است. برای جلوگیری از تبدیل تهران به یک شهر کاملاً بتنی، باید برنامه‌های جامع، سرمایه‌گذاری بیشتر و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری برای حفظ و توسعه فضای سبز اجرا شود. اما سئوال اساسی این است که آیا اقدامات فعلی کافی خواهد بود یا در آینده‌ای نه‌چندان دور، تهران به شهری کاملاً خاکستری تبدیل خواهد شد؟
انتهای خبر/خ