به گزارش خبرنگار «تهران پرس»؛ مشکل ترافیک در تهران یکی از پیچیده‌ترین مسائل شهری است که عوامل متعددی باعث پیچیدگی و عدم حل قطعی آن شده است. این مشکل به دلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و زیرساختی برمی‌گردد.
۱. عوامل اصلی ترافیک تهران
جمعیت زیاد و رشد سریع شهری: تهران یکی از پرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین شهر‌های ایران است و به دلیل رشد سریع جمعیت در دهه‌های اخیر، تقاضا برای حمل و نقل شهری به شدت افزایش یافته است. طبق آمار، جمعیت تهران بالغ بر ۹ میلیون نفر است که در ساعات اوج ترافیک، این تعداد به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. افزایش جمعیت بدون توسعه هم‌زمان زیرساخت‌ها یکی از دلایل اصلی ترافیک است.
استفاده زیاد از خودروهای شخصی: یکی از مشکلات عمده در تهران، وابستگی به خودروهای شخصی است. بسیاری از شهروندان به دلیل مشکلات حمل و نقل عمومی، به استفاده از خودروهای شخصی روی می‌آورند. این باعث ایجاد بار ترافیکی سنگین می‌شود. همچنین، فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی به دلیل عدم اعتماد به سیستم‌های موجود، کم‌رنگ است.
عدم توسعه کافی حمل و نقل عمومی: با وجود سرمایه‌گذاری‌هایی که در سیستم حمل و نقل عمومی مانند مترو، اتوبوس و تاکسی صورت گرفته است، این سیستم‌ها هنوز نتواسته‌اند پاسخگوی نیاز‌های جمعیت تهران باشند. خطوط مترو و اتوبوس‌ها به دلیل تراکم مسافر و نبود ایستگاه‌ها در برخی مناطق شهر هنوز ظرفیت کافی ندارند.
فرسودگی زیرساخت‌ها: شبکه جاده‌ها و خیابان‌ها در تهران قدیمی و فرسوده است و بسیاری از جاده‌ها و تقاطع‌ها توانایی تحمل حجم بالای ترافیک را ندارند. به علاوه، توسعه شهری نامتوازن و بدون برنامه‌ریزی دقیق، باعث تراکم در برخی از مناطق خاص شده است.
نقص در مدیریت ترافیک و هماهنگی نهادها: مدیریت ترافیک در تهران نیازمند هماهنگی بهتر بین شهرداری، پلیس، وزارت راه و سایر نهاد‌های مرتبط است. در بسیاری از مواقع، نبود برنامه‌ریزی واحد و مشخص برای مدیریت ترافیک، مشکلات بسیاری ایجاد کرده است.
۲. اقداماتی که برای حل مشکل ترافیک تهران انجام شده است
شهرداری تهران در سال‌های اخیر تلاش کرده است تا با گسترش شبکه مترو و اتوبوسرانی، حمل و نقل عمومی را تقویت کند. به طور مثال، پروژه‌های مترو در حال توسعه بوده و خطوط جدیدی به سیستم حمل و نقل عمومی اضافه شده است، اما هنوز به طور کامل ظرفیت پاسخگویی به نیاز‌های جمعیت را ندارد.
شهرداری اقداماتی برای ساخت پارکینگ‌های عمومی در سطح شهر و همچنین اجرای طرح‌های مدیریت پارک خودروها در سطح خیابان‌ها انجام داده است تا از اشغال فضا‌های عمومی توسط خودروها جلوگیری کند.
اجرای طرح ترافیک، طرح زوج و فرد و طرح آلودگی هوا برای کاهش ترافیک و آلودگی در مرکز شهر انجام شده است. این اقدامات، به خصوص در ساعات اوج، باعث کاهش حجم خودروها در برخی مناطق می‌شود.
شهرداری به طور مداوم در حال توسعه ایستگاه‌های مترو و اتوبوس است تا دسترسی به حمل و نقل عمومی برای شهروندان تسهیل شود.
سه راهبرد اساسی کاهش ترافیک تهران
علیرضا زاکانی، شهردار تهران در گفتگو با خبرنگار «تهران پرس» درباره رفع مشکل ترافیک تهران گفت: ترافیک تهران یک مسئله قدیمی و چندبعدی است که نیاز به راهکارهای جامع دارد. ما سه راهبرد اساسی را در پیش گرفته‌ایم: اول، کاهش تقاضای سفر از طریق هوشمندسازی و توزیع عادلانه خدمات در شهر. دوم، افزایش سهم حمل‌ونقل عمومی از ۳۴ درصد به ۷۰ درصد. سوم، برقی‌سازی سیستم حمل‌ونقل عمومی برای کاهش آلودگی هوا.
وی دربباره اقدامات شهرداری در بخش حمل‌ونقل عمومی اظهار داشت: ما در بخش مترو، قراردادی برای خرید ۱۳۸۴ واگن مترو امضا کرده‌ایم که در بهمن‌ماه تحویل داده شد. این میزان بیش از کل واگن‌های خریداری‌شده در ۲۵ سال گذشته است. همچنین، توسعه خطوط مترو را در اولویت قرار داده‌ایم، اما همچنان با کمبود واگن مواجهیم که برای آن هم برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
زاکانی ادامه داد: در بخش اتوبوسرانی، برنامه تأمین ۳ هزار اتوبوس جدید را داریم که به تدریج وارد ناوگان می‌شوند. همچنین، در حال کار بر روی طرح افزایش قطر تونل‌های مترو به ۱۵/۸ متر هستیم تا علاوه بر قطار، اتوبوس‌های پاک نیز در این مسیرها حرکت کنند.
وی از اقدامات شهرداری در حوزه مدیریت ترافیک گفت: یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ما اجرای طرح توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی (TOD) است که باعث کاهش نیاز به استفاده از خودروهای شخصی و روان‌سازی ترافیک می‌شود. همچنین، تقویت سیستم‌های هوشمند کنترل ترافیک و مدیریت سفرهای درون‌شهری در دستور کار قرار دارد.
شهردار تهران درباره به اجرا در آمدن این اقدامات برای رفع معضل ترافیک شهروندان عنوان کرد: برخی از اقدامات، مانند افزایش اتوبوس و ورود واگن‌های جدید، در چند ماه آینده اثرگذار خواهند بود. اما کاهش اساسی ترافیک نیاز به یک برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت دارد. با اجرای کامل راهبردهای سه‌گانه‌ای که گفتم، طی چند سال آینده شاهد تغییرات محسوسی خواهیم بود.
وی با اشاره به کاهش استفاده از خودروهای شخصی خاطرنشان کرد: توسعه حمل‌ونقل عمومی و ارائه خدمات شهری در نزدیکی محل زندگی شهروندان، باعث می‌شود افراد کمتر به خودروی شخصی نیاز داشته باشند. در کنار این، تشویق به استفاده از خودروهای برقی و افزایش محدودیت‌ها برای خودروهای آلاینده نیز در برنامه است. هدف ما این است که تهران را به شهری کم‌ترافیک، پاک و قابل‌زندگی‌تر تبدیل کنیم.
دولت در قالب بودجه‌های مختلف به پروژه‌های حمل و نقل شهری، از جمله مترو و اتوبوسرانی، کمک می‌کند. همچنین، برنامه‌ریزی‌هایی برای افزایش تعداد اتوبوس‌های شهری و ارتقاء کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی انجام شده است.
دولت در حال بررسی و اجرای پروژه‌های بزرگ مانند احداث راه‌های کمربندی و آزادراه‌ها برای کاهش ترافیک شهری است. به‌ویژه طرح‌هایی برای توسعه حمل و نقل ریلی در کلان‌شهر‌ها در دست اقدام است.
مجلس با تصویب قوانینی در زمینه ترافیک و آلودگی هوا به شهرداری و دولت این امکان را می‌دهد که طرح‌های مختلف را برای کاهش ترافیک به اجرا بگذارند. یکی از این قوانین، قانون هوای پاک است که به شهرداری‌ها و دولت فشار می‌آورد تا راه‌حل‌هایی برای کاهش آلودگی و ترافیک ارائه دهند.
مجلس با تخصیص بودجه برای پروژه‌های شهری و حمایت از طرح‌های حمل و نقل عمومی به دولت کمک می‌کند تا برخی از پروژه‌های زیرساختی مانند گسترش مترو و بهبود سیستم اتوبوسرانی را اجرایی کند.
۳. چالش‌ها و موانع حل مشکل ترافیک
کمبود منابع مالی: یکی از چالش‌های اصلی در حل مشکل ترافیک، کمبود منابع مالی برای توسعه پروژه‌های حمل و نقل عمومی است. علی‌رغم تلاش‌های شهرداری و دولت، بودجه کافی برای گسترش زیرساخت‌ها و ایجاد تغییرات اساسی در سیستم حمل و نقل شهری در دسترس نیست.
افزایش تعداد خودروها: در حالی که حمل و نقل عمومی در حال توسعه است، اما همچنان تعداد خودروهای شخصی در حال افزایش است و این خود عامل اصلی در بروز ترافیک است. نیاز به فرهنگ‌سازی و ترغیب مردم به استفاده از حمل و نقل عمومی وجود دارد.
چالش‌های مدیریتی و هماهنگی نهادها: یکی دیگر از مشکلات، عدم هماهنگی و همکاری کامل بین نهاد‌های مختلف، از جمله شهرداری، پلیس، وزارت راه و وزارت کشور است. در بسیاری از مواقع، نبود برنامه‌ریزی مشترک و هم‌راستایی در تصمیم‌گیری‌ها باعث می‌شود که اقدامات پراکنده و بی‌اثر در برابر مشکل ترافیک به انجام برسد.
رشد سریع شهرنشینی: رشد سریع جمعیت و گسترش مناطق مسکونی و تجاری در تهران باعث می‌شود که ساختار‌های حمل و نقل عمومی نتوانند به سرعت خود را با نیاز‌های جدید تطبیق دهند.
بر اساس این گزارش؛ حل مشکل ترافیک تهران نیازمند رویکردی جامع و چندجانبه است. این رویکرد باید شامل توسعه و بهبود زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی، فرهنگ‌سازی برای استفاده بیشتر از سیستم حمل و نقل عمومی، توسعه سیستم‌های ترافیکی هوشمند، بهبود هماهنگی بین نهاد‌های مختلف، و سرمایه‌گذاری کافی در پروژه‌های زیرساختی باشد. هرچند اقدامات قابل توجهی از سوی شهرداری، دولت و مجلس انجام شده است، اما به دلیل پیچیدگی‌های موجود، حل کامل این مشکل نیاز به زمان و برنامه‌ریزی بلندمدت دارد.
انتهای خبر/خ