به گزارش
تهران پرس، میدان حسن آباد تهران، خاطرات تلخ و شیرین زیادی را در دل خود جای داده است. اگر فقط کمی از این میدان به سمت غرب بروید، به سازمانی می رسید که شما و هر ایرانی دیگری در آن نام و نشانی دارد. سازمان ثبت احوال کشور، ۹۷ سال قبل در این مکان تاسیس شده است و هنوز که هنوز است، هویت ایرانی ها را درون خود ثبت می کند.
تاسیس ثبت احوال در ایران، به پیشنهاد نصرت‌الدوله، وزیر دادگستری در دستور کار هیات وزیران قرار گرفت و از تاریخ سوم دی ماه سال ۱۲۹۷ هجری شمسی که اولین شناسنامه سندی مشتمل بر ۴۱ ماده در هیات مذکور به تصویب رسید، در همین تاریخ اولین شناسنامه یک فرد ایرانی به نام “فاطمه ایرانی” با شماره شناسنامه ۱ سند خورد و سنت شناسنامه دار شدن یا به قول معروف سجل دار شدن در کشورمان آغاز شد و مردم دارای هویت شدند. بنای فعلی موزه ثبت احوال کشور در اواخر دوره سلطنت قاجاریان ساخته شده است، امروزه هر شخصی که در کشورمان ایران به دنیا می آید، شناسنامه ای از این سازمان برایش صادر می شود و پس از مرگش هم، در همین مکان باطل می شود. با این وجود، بزرگان بسیاری در این کشور زندگی کرده اند که روا نیست شناسنامه شان باطل شود و برای همیشه به فراموشی سپرده شود.
بنای فعلی موزه ثبت احوال کشور در اواخر دوره سلطنت قاجاریان ساخته شده است. پس از چند دست چرخیدن این بنا بین افراد حکومتی و ثروتمند آن دوران، در نهایت در سال ۱۳۱۳، سند این بنا توسط خانواده دولت شاهی به نام این سازمان انتقال یافت. البته در آن زمان به این سازمان، اداره احصائیه و سجل احوال می گفتند.
گنجینه موزه
ساختمان گنجینه اسناد هویتی مفاخر کشور (موزه ثبت احوال) همزمان با انقراض سلسله قاجار و شروع حکومت پهلوی اول در محله حسن آباد تهران در دو طبقه و به مساحت ۷۸۰ مترمربع ساخته شد.آنگونه که در سند رسمی ملک به ثبت رسیده، گنجینه اسناد هویتی مفاخر کشور، یک باب عمارت مشتمل بر اندرونی و بیرونی و باغ به نمره سه هزار و یکصد و شصت و دو واقع در تهران ناحیه ۳ حسن آباد خیابان سپه روبروی باستیون انتقالی از صمت الملوک خانم و قمر خانم مبشر و عزت خانم مبشر و احمد میرزا دولتشاهی و محمد علی میرزا دولتشاهی قیم عباس میرزا صغیر بوده که در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی به نام اداره احصاییه و سجل احوال ثبت گردیده است.
ساختمان موزه یک بنای دو طبقه سنتی و بسیار زیباست که توسط یک معمار ایرانی به سبک اروپایی ساخته است و در آن انواع و اقسام تزئینات زیبا از جمله طاق های آجری و گچبری ها را می توان مشاهده کرد. طبقه بالایی ساختمان، محلی است که به عنوان موزه از آن یاد می شود. در این طبقه دو تالار وجود دارند که اسناد هویتی ثبتی ایران در آن نگه داری می شوند. در تالار اول این موزه، تعدادی از اسناد هویتی برخی مفاخر ایران همچون علما، مراجع و شهدا به نمایش گذاشته شده اند. شناسنامه بزرگانی همچون امام خمینی ره، علامه طباطبایی، آیت الله بروجردی، امام موسی صدر و شهیدان والا مقامی مثل شهید اندرزگو، شهید نواب صفوی، شهید مطهری، شهید بهشتی، دکتر چمران، مرتضی آوینی و … در این تالار در معرض نمایش قرار داده شده اند.
علاوه بر این شناسنامه ها، در تالار اول دست نوشته ها و احکام استخدامی کارکنان ثبت احوال مربوط به سال های ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۰ را می توان مشاهده کرد. در این تالار قرآن هایی نفیس و خطی هم وجود دارند که والدین، نام و تاریخ تولد فرزندانشان را در حاشیه آن نوشته اند. نوشتن نام و تاریخ تولد افراد در حاشیه قرآن، یکی از راه های ثبت احوال در گذشته، مخصوصا قبل از سال های ۱۲۹۷ شمسی بوده است.
در تالار دوم شناسنامه ها و اسناد هویتی شخصیت های بزرگ علمی، فرهنگی، هنری و ورزشی کشور نگه داری می شود. شناسنامه بزرگانی همچون سهراب سپهری، پروین اعتصامی، دهخدا، استاد شهریار، دکتر معین، دکتر حسابی، دکتر قریب، جهان پهلوان تختی و … در این مکان در معرض نمایش قرار دارند. در گوشه دیگری از این تالار، شناسنامه مفاخری همچون دکتر مصدق، دکتر شریعتی و جلال آل احمد به همراه برخی اسناد خاندان پهلوی مانند شناسنامه رضا شاه، سند ازدواج محمدرضا پهلوی با ثریا اسفندیاری و اسناد هویتی تاج الملوک مادر محمدرضا پهلوی نگه داری می شوند. در این مکان با اولین شناسنامه های صادر شده در داخل و خارج از کشور نیز آشنا خواهید شد.
معماری بنای این موزه در طبقه اول تقریبا ساده و در طبقه دوم دارای تزئینات گچبری بسیار زیباییست. ورود و خروج افراد به این موزه از طریق راه پله هایی در بخش شرقی بنا انجام می پذیرد. ستون هایی که در ضلع شرقی و البته ضلع غربی این بنا وجود دارند هم شما را به یاد ستون های آثار برجای مانده از دوران پیش از اسلام خواهد انداخت. علاوه بر گچبری های زیبایی که در جای جای این بنا می توان مشاهده کرد، کاشی کاری ها و سنگ تراشی هایی هم در گوشه و کنار ساختمان موزه ثبت احوال کشور مشاهده می شود.
مسیر دسترسی به موزه ثبت احوال کشور
برای بازدید از این موزه ارزشمند، با اتوبوس یا مترو خودتان را به میدان حسن آباد تهران برسانید. ایستگاه میدان حسن آباد در خط دو مترو (خط آبی رنگ) قرار گرفته است. اگر از این ایستگاه کمی به سمت غرب بروید، به سازمان ثبت احوال کشور خواهید رسید. پس از ورود به ساختمان ثبت احوال، خط قرمز رنگی را که بر روی زمین کشیده شده است دنبال کنید تا به ساختمان شماره ۳ یا همان موزه ثبت احوال کشور برسید.
اطلاعات بازدید از موزه
برای بازدید از گنجینه ثبت احوال کشور و ساختمان زیبای آن، می توانید از روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر به محل این موزه واقع در غرب میدان حسن آباد مراجعه کنید و به گشت و گذار در آن بپردازید.
سخن نهایی
سازمان ثبت احوال ایران، در کنار وظایف سنگینی که بر عهده دارد، تاکنون اسناد هویتی و شناسنامه های بزرگان این مملکت در هر استان را شناسایی و گردآوری کرده است و به عنوان اسناد هویتی مفاخر کشور، در ادارات ثبت احوال هر استان در معرض نمایش می گذارد. موزه ثبت احوال کشور نیز عمارتی زیبا از دوران قاجار است که روزگاری محل زندگی درباریان بوده و اکنون به محل نگه داری گنجینه هویتی کشور تبدیل شده است. برای آشنایی با هویت مردم و بزرگان کشورمان در طول تاریخ، می توانید به این موزه ارزشمند سری بزنید.