گروه سیاسی تهران پرس؛ مفهومی به نام شفافیت از کارکرد تا لزوم آن، در چند سال اخیر به طور جدی به مطالبه عمومی جامعه مبدل شده است. در راستای همین مسئله نیز، طرح شفافیت آرا نمایندگان نخستین بار در مجلس دهم مطرح شد و اکنون با توجه به حساسیت های جامعه و تاکید مجلس یازدهم بر شفافیت، این طرح به شاخص عملکرد وکلای ملت در مجلس تبدیل شده است. طرح مذکور از همان ابتدا در بین نمایندگان مخالفان زیادی داشت، آنچنان که مجلس دهم نتوانست رای و حمایت نمایندگان برای اجرای این طرح را کسب کند. مجلس یازدهم نیز بررسی طرح شفافیت آراء نمایندگان را از بهمن ۹۹ بر اساس ماده ۱۳۰ آیین نامه داخلی مجدد در دستور کار قرار داد و کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس پس از بررسی، جزئیات طرح را تصویب کرد و هم اکنون طرح شفافیت آراء در نوبت ورود به صحن مجلس و تصویب توسط نمایندگان قرار دارد.
اما چرا این طرح مهم است؟ رفتار مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد نظارتی و قانون گذاری در صورتی که طرحی کارآمد و موفق را به عنوان پیشتاز عرصه شفافیت ارائه دهد، منشا تحول در سیستم اداری و سیاسی کشور خواهد بود. از همین جهت طرح شفافیت، کیفیت شفافیت و نحوه اجرای آن بسیار حائز اهمیت است. اگر خوانش مجلس از شفافیت دارای بینش کافی باشد، بسیاری از مشکلاتی که در اتاق تاریک های مدیریتی شکل گرفته اند در پی ایجاد این مسیر از بین خواهند رفت. از همین منظر بازنمایی که مجلس از این طرح برای جامعه و کارگزاران ارائه می دهد بسیار مهم است.
لذا بر اساس این طرح؛ شاهد شفافیت در کمیسیون ها، صحن مجلس و عملکرد هیئت رئیسه بهارستان خواهیم بود که به شکل زیر قابل دسته بندی است:
*شفافیت در کمیسیون ها:
انتشار آراء نمایندگان مجلس در جلسات کمیسیون ها
انتشار اسامی حاضران و غایبان
برگزاری علنی جلسات کمیسیون های مجلس
پخش زنده مذاکرات جلسات کمیسیون ها
دستور کار کمیسیون ها
انتشار عمومی مشروح مذاکرات جلسات کمیسیون ها
*شفافیت در صحن علنی:
انتشار آراء نمایندگان مجلس
انتشار عمومی اسامی حاضران و غایبان
انتشار عمومی برنامه هفتگی مجلس
انتشار عمومی مشروح مذاکرات صحن
انتشار گزارش سفر، هزینه ها و نتایج ماموریت کاری نمایندگان
*شفافیت در عملکرد هیئت رئیسه:
امکان حضور سایر نمایندگان در جلسات هیئت رئیسه
انتشار مشروح مذاکرات هیئت رئیسه برای نمایندگان
انتشار آراء هیئت رئیسه برای نمایندگان
البته به نظر می رسد طرح شفافیت آرای نمایندگان، پیشنهادی برای شفافیت مجلس ندارد و علیرغم پیشنهادات جذاب و کاربردی خود دارای خلاءهایی جدی در شفافیت مجلس است و فقط به صورت فرمی دیده شده است. به عبارتی دیگر کلیت طرح شفافیت و مواردی که در آن لحاظ شده، حاکی از آن است که ما نسبت به اقتضائات روز بسیار عقب هستیم و اکنون درباره بدیهی ترین موضوعات پیرامون شفافیت طرحی را ارائه کرده ایم که شامل علنی کردن برنامه هفتگی مجلس، جلسات، اسامی حاضران و غایبان می‌شود! ضمن آنکه باید اجرای شفافیت مجلس را در مسائلی چون بودجه مجلس و نهادهای زیردستی آن چون دیوان محاسبات، مرکز پژوهش های مجلس، مرکز تحقیقات اسلامی، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس مطالبه کنیم و این سوال مطرح است که مجلس برای شفافیت در این موارد چه برنامه ای دارد؟
به نظر می رسد یک هیجان از سوی شبکه های اجتماعی بر نمایندگان تحمیل شده است که اگر بدانیم یک نماینده با چه طرحی موافق و یا مخالف است، شفافیت حاصل شده است! اینگونه رفتار، آینده پژوهی طرح ها را با چالش مواجه می کند. اتفاقی که در طرح‌های دیگر مجلس از جمله طرح جوانی جمعیت، طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی شاهد بوده ایم. در این راستا توصیه می‌شود که ضمن پذیرش انتقادات کاربران شبکه های اجتماعی که در برخی موارد نیز نکات درست و دارای اهمیتی نیز به همراه دارد، مجلس با دید بازتر به طرح ها نگاه کند و بر اساس اقتضاء علم سیاست گذاری و مدیریت فرهنگی طرح ها را با حساسیت بالاتری دنبال کند. لذا این مطالبه که طرح شفافیت آرای نمایندگان باید پیوستی از طرح شفافیت مجلس باشد، مطالبه ای به حق است.
البته آنچان که پیداست طرح شفافیت آرا نمایندگان در میان نمایندگان نیز با اختلاف نظرهای جدی همراه است، اگر چه که همه افراد بر اصل شفافیت تاکید دارند اما به احتمال قوی، طرح شفافیت با جنجال و چالش‌های بسیاری مواجه خواهد شد؛ به گونه ای که ممکن است دست نمایندگان مجلس در اجرای این طرح بلرزد.
گفتنی است؛ وکلای ملت در مخالفت و موافقت با این طرح دلایل مختلفی مطرح کرده اند؛ اغلب نمایندگان موافق، طرح شفافیت را مناسب دانسته و بر این باورند که اجرای این طرح بروز و ظهور دقیق کارکرد یک نماینده را نشان می دهد و مردم می توانند در جریان عملکرد و آرای نماینده ای که او را راهی مجلس کرده اند، قرار بگیرند.
برخی از موافقان نیز طرح شفافیت را مانعی در برابر رانت و لابی گری ها برشمردند که با اجرایی و تبدیل شدن آن به قانون می تواند انقلابی در ساختار اداری مجلس و به تبع آن در کلیت سیستم اداری و سیاسی کشور ایجاد کند.
اما مخالفان طرح شفافیت برای خود دلایلی ذکر کرده‌اند؛ نگرانی و واهمه این دست از نمایندگان از این است که در صورت آشکار شدن رایشان در موضوعات مختلف ممکن است مشکلات عدیده ای برای آنها ایجاد شود و با شفاف شدن آرا و عملکردشان در ساختمان بهارستان، حاشیه امنی که برای خود فرض کرده اند دچار خدشه و آسیب شود از این جهت عنوان می کنند که شفافیت در همه جا خوب نیست و بر طبل مخالفت با شفافیت می کوبند!
طرح شفافیت در مجلس رأی می‌آورد
حاجی دلیگانی یکی از موافقان طرح شفافیت در گفت وگو با خبرنگار تهران پرس، عنوان کرد: به نظر من این طرح مشکل خاصی ندارد و در مجلس رأی می‌آورد.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار تهران پرس درباره علل مخالفت برخی نمایندگان با طرح شفافیت آرا بیان کرد: برخی نمایندگان درباره تصمیماتی که قرار است برای قشری خاص یا بخشی از جامعه گرفته شود و حالت منافع بخشی داشته باشد یا نباشد، نگران هستند که ممکن است شفافیت در آن مجلس را تحت تأثیر قرار دهد.
عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: البته به اعتقاد بنده این نگرانی حل‌شدنی است و وقتی کار شفاف اتفاق افتد، خواه‌ناخواه آن حساسیتی که نسبت به اینکه چه کسی رأی می‌دهد یا نمی‌دهد برطرف می‌شود و شرایط عادی می‌شود و به نظر می‌رسد جای نگرانی برای همکاران نباشد.
طرح شفافیت درصورت اجرایی شدن الگویی برای دیگر دستگاه های اداری خواهد شد
جوکار رئیس کمیسیون شوراهای مجلس نیز که از موافقان این طرح است در گفت وگو با خبرنگار تهران پرس ابراز امیدآوری کرد که این طرح قطعا رای می آورد.
وی درباره نتایج مثبت این طرح عنوان کرد: اگر مجلس طرح شفافیت را به تصویب برساند و تبدیل به قانون کند، دیگر دستگاه‌ها نیز با الگوگیری از مجلس، می توانند این کار را به غیر از مسائل امنیتی و دفاعی کشور اجرایی کنند.
جوکار تصریح کرد: آنچه که امروز از صدر تا ذیل در حوزه تصمیم گیری و تصمیم سازی در کشور در کمیته ها و کمیسیون های مختلف اتفاق می افتد؛ چه در مجلس باشد و چه در دولت، یا قوه قضائیه و دیگر دستگاه‌ها، اگر به اطلاع مردم رسیده شود نتایج مثبتی به همراه خواهد داشت و جلوی رانت گرفته می‌شود و این داده‌ها در اختیار مردم قرار می‌گیرد درغیر این صورت بر اساس این داده‌ها می‌توانند تصمیمات جدیدی بگیرند.
اجرای طرح شفافیت آراء سرآغاز انقلابی در سیستم اداری و سیاسی کشور
علیرضا بیگی از دیگر موافقان طرح شفافیت، در گفت‌وگو با خبرنگار تهران پرس این طرح را درصورت اجرایی شدن سرآغاز انقلابی در سیستم اداری و سیاسی کشور دانست که می تواند الگویی برای دیگر نهادها نیز باشد.
از دید این نماینده مجلس، طرح شفافیت آراء اگر در مجلس رای آورد، جلوی بسیاری از لابی گری ها و بده و بستان هایی را که در سیستم اداری ما از جمله در مجلس متداول شده است، می گیرد و سرآغازی برای اعمال این موضوع در باقی نهادهای نظام جمهوری اسلامی ایران است که ملت حق دارند بدانند نمایندگان و یا کارگزاران آنها چه کارهایی انجام می دهند، دریافتی هایشان چه میزان است و تمام این اتفاقات شروع یک انقلاب در سیستم اداری و سیاسی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
عضو کمیسیون شوراهای مجلس درباره علت مخالفت برخی نمایندگان مجلس با طرح شفافیت آراء نیز اظهار داشت: قصد نیت خوانی ندارم. اما مخالفین حتما برای این مخالفت خود استدلال هایی دارند؛ طبق آن مواردی که من در جریان قرار گرفته‌ام، ممکن است نماینده ای نسبت به آشکار شدن آرای خود احتیاط کند به این دلیل که احتمال دارد در حوزه انتخابیه اش مشکلاتی برای او ایجاد شود یا مخالفان این رای نماینده مجلس، مواضعی علیه او بگیرند. ضمن اینکه در موضوعات مختلف منافع یک عده ای مطرح است.
بیگی افزود: ما باید به این موضوعات خاتمه دهیم و برای نمایندگان مصونیتی ایجاد کنیم تا به هیچ عنوان چنین احتیاطات و ملاحظاتی برایشان وجود نداشته باشد، چنین موضوعاتی نیز نتواند در آنها اثر بگذارد و واهمه ای نداشته باشند و بتوانند با شجاعت از خواست مردم نمایندگی کنند. مردم نیز در زمان انتخابات، دقت کنند نماینده ای که انتخاب می کنند چه قدر دارای ثبات رای است.
عضو کمیسیون شوراهای مجلس با ابراز امیدآوری نسبت به اینکه طرح شفافیت آراء نمایندگان رای می‌آورد، خاطرنشان کرد: اجرایی شدن این طرح بالاخره تبعاتی را هم خواهد داشت از همین رو آغاز انقلابی است که هر کسی نمی تواند وارد حوزه نمایندگی شود.
در برخی موضوعات شفافیت اصلاً ضرورتی ندارد!
حجت‌الاسلام حسینی کیا نماینده مجلس شورای اسلامی که از مخالفان طرح شفافیت است در گفت و گو با خبرنگار تهران پرس، دلیل مخالفت خود را این گونه بیان کرد: شفافیت در اظهارنظرهای کارشناسی و مسائل خرد مشکل‌ساز است، به این دلیل که اظهارنظر در مسائل جزئی کارشناسی باعث می‌شود فضاسازی برعلیه عده‌ای نماینده صورت گیرد که این موضوع یکی از اشکالات طرح پیشنهادی شفافیت خواهد بود.
حسینی کیا اظهار داشت: آنهایی هم که دنبال شفافیت هستند، خودشان نتوانسته‌اند، تفکیکی در این خصوص ایجاد کنند و بگویند شفافیت در چه موضوعاتی خوب است.
وی افزود: شفافیت در خصوص جزئیات نظرات کارشناسی افراد را محدود خواهد کرد. زمانی فرد بین خود و خدایش به یک نتیجه علمی می‌رسد و اظهارنظری می‌کند که بعد می‌بیند یک فضاسازی جدی علیه او صورت خواهد گرفت که در چنین شرایطی ناچار می‌شود یا سکوت کند و یا اظهارنظر کمرنگی داشته باشد!
این نماینده مجلس گفت: معتقدم که شفافیت در همه‌چیز خوب نیست و در برخی موضوعات شفافیت اصلاً ضرورتی ندارد برای چه این حساسیت را بالا می‌بریم. به‌عنوان نمونه چه لزومی دارد یک مسئولی بگوید که سیلوهای ما چقدر گندم ذخیره دارد و چقدر ما دوام می‌آوریم. مگر قرار است همه‌چیز شفاف باشد؟
در نهایت اینکه؛
فارغ از موافقت ها و مخالفت های نمایندگان با طرح مذکور، موضوع شفافیت در بین مسئولین امری است پسندیده و مورد تاکید در کلام معصوم و رهبر معظم انقلاب که بر این مبنا مسئولان و مدیران جامعه اسلامی بایستی عملکرد خودشان را البته به غیر از موارد نظامی، امنیتی به طور واضح در اختیار مردم قرار دهند که این شفافیت آنان موجب افزایش اعتماد عمومی نسبت به مسئولان و مدیران جامعه می شود.
رهبر معظم انقلاب، در کلامی به این موضوع اشاره و تاکید کرده اند که «شفافیت را امیر المومنین(ع) یاد داده است؛ ایشان می فرماید حقّ شما بر من -یعنی حقّی که شما پیش من دارید- [این است که] هیچ رازی و هیچ حرفی را از شما پنهان نکنم، مگر در جنگ و مسائل جنگ و مسائلی که با دشمن طرف هستیم، اینجا نمیشود حرفها را زد؛ چون حرف را وقتی که گفتیم، شما شنفتی، دشمن هم می‌شنود... در مسائل امنیّتی، در مسائل نظامی، در مسائل گوناگونی که جنگ داریم با دشمن، مقابله‌ی با دشمن داریم، اینجا جای افشاگری نیست، جای شفّافیّت نیست، امّا در غیر اینها، در مسائل عمومیِ مردم، باید شفاف باشند و هیچ رازی را از مردم پنهان نکنند».
حال باید منتظر ماند و دید طرح شفافیت آراء نمایندگان که از آن به عنوان گام تاریخ ساز مجلس یاد می شود آیا در صحن علنی می تواند رای اکثریت نمایندگان را کسب کند و در صورت رای آوردن چه نتایجی و چه تبعات مثبت و منفی برای وکلای ملت به همراه خواهد داشت.
انتهای پیام/الف
ارسال نظر