گروه فرهنگ و هنر تهران پرس؛ ساختار فرهنگی کشور و شیوه‌های عملکرد مطلوب آن یکی از مسائلی است که از دهه هشتاد مورد توجه برخی صاحب‌نظران قرارگرفته است و اخیراً نیز از سوی مقام معظم رهبری مورد تأکید بوده است. بااین‌وجود به نظر می‌رسد مفهوم بازسازی ساختار فرهنگی کشور هنوز برای سیاست‌گذاران و تصمیم گیران روشن نیست و ابهاماتی دارد. مفهوم بازسازی، چیستی ساختار فرهنگی، شیوه‌های بازسازی و آسیب‌های احتمالی مرتبط با این موضوع از جمله مباحثی هستند که ممکن است دارای ابهامات باشند.
البته برخی مسئولین مربوطه می خواهند تمرکز را از روی ساختار بردارند و مشکلات موجود فرهنگی را به سیاست گذاری در این عرصه تقلیل دهند که آن هم درجای خود قابل بحث و بررسی است.
شاید اصلی‌ترین و اساسی ترین مشکل در عرصه فرهنگ این باشد که متولی مشخصی برای مدیریت حوزه فرهنگی در کشور وجود ندارد. گرچه که با دستگاه‌های بی شمار و متعددی در این عرصه مواجه هستیم که در حال فعالیت هستند، اما متولی فرهنگ به آن معنایی که بودجه مخصوص به خود و نظارت لازم را داشته باشد و دارای خروجی مطلوب باشد، در کشور، وجود ندارد.
تعدد دستگاه‌های مختلف در عرصه فرهنگی از منظر برخی کارشناسان، گرچه فی نفسه ایرادی ندارد اما در بسیاری از موارد منجر به موازی کاری در این عرصه شده است که آن هم به کیفیت اقدامات مربوطه لطمه زده و نوعی آشفتگی در این عرصه را به ارمغان آورده است. ضمن آنکه عدم هماهنگی بین دستگاه‌های متولی حوزه فرهنگ نیز آسیب دیگری است که موجب شده سیاست‌هایی که برای این حوزه هدف گذاری شده است؛ آنچنان که باید به درستی اجرایی نشود.
نهادهای مختلفی در حوزه فرهنگ دخیل هستند که می‌توان به وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی استان‌ها و.. اشاره کرد که در این حوزه اثرگذار هستند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به عنوان یکی از متولیان اصلی حوزه فرهنگ کشور است که متاسفانه تا کنون نتوانسته است ساختارهای معیوب در این حوزه را شناسایی و برای اصلاح آن یک برنامه علمیاتی ارائه دهد و به نوعی موجب تحول مثبت در این ساختار و سروسامان دادن به وضعیت فرهنگ کشور شود. انتقادات و گلایه‌های رهبری معظم انقلاب نیز از این شورا گواهی است بر این عملکرد ضعیف. عملکردی که شاید از نبود نگاه و فهم عمیق و درست به مسائل فرهنگی حکایت دارد به طوری که مشاهده می‌کنیم عملکرد این شورا در یک سری اقدامات تئوری خلاصه می‌شود که آنچنان جنبه عملیاتی ندارد و نمی‌تواند راهگشای مشکلات عرصه فرهنگی کشور باشد.
البته برخی کارشناسان امر نیز پیشنهاداتی برای تغییر ساختار معیوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و تبدیل آن به قرارگاه عملیاتی دارند که در صورت اجرایی شدن، همه دستگاه‌های دخیل در این حوزه ذیل این سازمان قرار می‌گیرند تا با نظارت دقیق تر، مدیریتی نو و تحول گرا، در نتیجه اقدامات اثربخشی از این شورا مشاهده شود.
همچنان‌که دیگر دستگاه‌های مرتبط حوزه فرهنگ نیز برمبنای ساختار جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی و با شجاعت و یک نگاه عمیق فرهنگی، باید بتوانند ساختارهای اشتباه فرهنگی را کنار بزنند و از نو اقدام به بازسازی ساختار فرهنگی در دستگاه مربوطه خود کنند تا شاهد شکوفایی و خلق حماسه در عرصه فرهنگ باشیم.
در همین رابطه و به منظور توسعه ادبیات مفهومی مرتبط با موضوع و شناخت وضعیت کنونی و ارزیابی نسبی آن، تهران پرس در گفتگو با نمایندگان عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به تبیین وضع موجود عرصه فرهنگ پرداخته است.
غلامرضا منتظری نائب رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تهران پرس با اشاره به بافت معیوب و اشتباه در ساختار فرهنگی کشور عنوان کرد: با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی نیاز به یک بازنگری و ارزیابی مجدد در حوزه ساختار فرهنگی کشور وجود دارد تا شاهد تحول در این حوزه باشیم.
نائب رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه اگر ساختاری و یا برنامه ای کارآمدی لازم را ندارد و در حد انتظار نیست، باید تغییراتی در آن شکل گیرد، به موضوع تکثر و تعدد فعالیت های فرهنگی نیز اشاره و بیان کرد: در حوزه فرهنگی اصل تکثر مانعی ندارد اما کیفیت نباید فدای کمیت شود؛ یعنی موازی کاری تا حدی قابل قبول است و اگر کنترل نشود و نظارتی در آن نباشد، ممکن است به اهداف مدنظر دست نیابیم.
ساختارهای معیوب در بدنه فرهنگی کشور
منتظری با انتقاد از برخی ساختارهای معیوب در بدنه فرهنگی کشور تصریح کرد: ساختار برخی و نهادها و سازمان فرهنگی کشور مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نسبت به گذشته تغییر اساسی نکرده و این سوال مطرح است که آیا این ساختار می تواند پاسخگوی نیازهای اصلی و نسلی امروز ما باشد یا خیر؟
منتظری ادامه داد: مجموعه های فرهنگی کشور باید درباره این موضوع فکر اساسی کنند و اگر این گونه نیست باید ساختار چابک‌تر و موثرتری را با همکاری مراکز پژوهشی پیش بینی کنند تا تحولات بیشتری در عرصه فرهنگ رخ دهد.
نائب رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس مطرح کرد: علی رغم وجود تعدد و تکثر در حوزه های فرهنگی و مجموعه ای به نام شورای عالی انقلاب فرهنگی که وظیفه آن سیاست گذاری در حوزه فرهنگ است، فقدان یک قرارگاه فرهنگی در این ساختار فرهنگی کشور به شدت احساس می شود.
شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل به قرارگاه شود
نائب رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس با تاکید بر اینکه نظارت، کنترل و ارتقای سطح کیفی و کمی فعالیت های فرهنگی نیازمند یک قرارگاه است، تصریح کرد: به نظر بنده نیاز است قرارگاه فرهنگی هرچه زودتر شکل گیرد یا ذیل شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا اینکه خود این شورا تبدیل به یک قرارگاه شود.
منتظری با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری درباره انتظاراتشان از شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر تحقق یک قرارگاه قوی و متقن، بیان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی بایستی به عنوان تکیه گاه مجموعه های فرهنگی کشور قرار گیرد و مانند یک نخ تسبیح، دانه‌های فرهنگی را به هم متصل کند و در این حوزه انسجامی به وجود آورد.
کادرسازی در حوزه فرهنگ ضرورت است
منتظری با تاکید بر اینکه در بخش مدیریت فرهنگی نیازمند بازنگری جدی هستیم، تصریح کرد: باید برای مدیریت فرهنگی کشور چون شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد، صداو سیما و یا سازمان های دیگر نیروهای متخصص تربیت کنیم. اما متاسفانه در چنین مجموعه هایی کادرسازی کمتر اتفاق می افتد.
نائب رئیس دوم کمیسیون فرهنگی مجلس یادآور شد: رهبر معظم انقلاب تعبیری درباره سپاه محمدرسول الله(ص) در زمان جنگ داشتند با این مضمون که اگر نبود حضور این جوانان پرشور در کنار چهره های باتجربه، آن حماسه باشکوه خلق نمی شد. در شرایط فعلی نیز نیاز به خلق حماسه در حوزه فرهنگ داریم، یعنی نیاز به پیوند مدیران میانسال با مدیران جوان، با انگیزه و ریسک پذیر در مجموعه های فرهنگی کشور هستیم.( جزئیات بیشتر )
حجت الاسلام سیدرضا تقوی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تهران پرس با اشاره به دغدغه صاحب نظران پیرامون ساختار فرهنگی کشور و شیوه های عملکرد مطلوب آن، تصریح کرد: هرچند در ساختارهای فرهنگی کشور مشکلاتی وجود دارد، اما مشکل اصلی این است که بسیاری از مسئولین حوزه فرهنگ، فرهنگی نیستند بلکه مدیران خدمات فرهنگی هستند؛ یعنی فقط زمینه هایی را برای اهل فرهنگ ایجاد می‌کنند؛ یک سالن سینما بسازند و یا کتابی چاپ کنند در حالی که متولیان حوزه فرهنگ باید فرهنگی باشند به این معنا که نگاه و فهم فرهنگی به حوزه فرهنگ داشته باشند.
از دید تقوی، فرهنگ مسئله پایه‌ای و زیربنایی جامعه است که کلیت افراد جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد. به تعبیری فرهنگ چتری بر سر یک جامعه است و به نوعی ضوابط بین افراد یک جامعه و سبک رفتاری انسان‌ها را تعیین می‌کند. بسیاری از مشکلات جامعه مشکلات فرهنگی است، حتی بخشی از مشکلات حوزه اقتصادی نیز ریشه فرهنگی دارد که اگر ما آن را حل کنیم، مشکلات اقتصادی نیز حل می‌شود.
فرهنگ به یک ملت و جامعه هویت می‌بخشد
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با بیان اینکه فرهنگ به یک ملت و جامعه هویت می‌بخشد، گفت: بنابراین حق نداریم که نگاه حاشیه‌ای به فرهنگ داشته باشیم اما متاسفانه برخی از مسئولین و عموم جامعه به عنوان یک مسئله اساسی به مقوله فرهنگ نگاه نمی‌کنند و فرهنگ را مسئله سوم و چهارم می‌دانند و برای آن ارزشی قائل نیستند، از همین رو طبیعی است که اوضاع و احوال فرهنگ بهتر از این نباشد.
وی به سوابق حضور خود در شورای فرهنگ عمومی کشور نیز اشاره کرد و گفت: بسیاری از اعضای شورای فرهنگ عمومی در استان‌های مختلف کشور، نه فرهنگ را به عنوان یک مسئله اساسی قبول دارند و نه فهم فرهنگی دارند و این سوال مطرح می‌شود چنین افرادی که نسبت به فرهنگ فهم درستی ندارند، چگونه می‌توانند وضعیت فرهنگ محدوده خود را سرو سامان دهند.
اقدامات شورای عالی انقلاب فرهنگی تحولی در حوزه فرهنگ نداشته است
نماینده مردم تهران بیان کرد: شورای فرهنگ عمومی در کشور باید رصدخانه جامعه باشد و رفتارهای افراد جامعه را مورد رصد و ارزیابی قرار دهد و با علت یابی آسیب‌های فرهنگی جامعه برای رفع آن طرح و برنامه عملیاتی داشته باشد.
تقوی با انتقاد از عدم هماهنگی و انسجام دستگاه‌های فرهنگی، به گلایه رهبری معظم انقلاب از عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و گفت: این شورا به رسالت خود در حوزه فرهنگ به درستی عمل نکرده است و اقدامات درخور توجهی نیز صورت نگرفته است و اگر اقداماتی نیز بوده، آن گونه نبوده که موجب تحول در عرصه فرهنگ شود.( جزئیات بیشتر )
انتهای پیام/الف
ارسال نظر